“ილიას მკვლელებს რომ შეეძლოთ, საქართველოს მოჰკლავდნენ…”
ვაჟა-ფშაველა. 1907 წ.
უეცრად ზემო ბუჩქნარიდან გადმომდგარ შეიარაღებულ ჯგუფს მოჰკრა თვალი, ისიც იგრძნო – მეეტლემ სადავეები მოუწურა ცხენებს.
ჯგუფიდან ერთ-ერთი გადმოხტა გზაზე.
- დააყე! დააყე! – გავარდა ხრინწიანი მუქარა.
- გარეკე! – მეეტლეს შეუძახა წინ წამოწეულმა ილიამ… მაგრამ გზაზე გადმომხტარმა გადაუსწრო ეტლს და შეფეთებულ ცხენებს ხელი აუქნია, თოფიც მოისწორა. სხვებიც ტურებივით შემოესივნენ ეტლს.
ილიას მოეჩვენა, რომ თოფი შეკივლებულ ოლღას მიემიზნა. უმალ წამოვარდა, მთელი ტანით გადაეფარა თავის მეუღლეს და მომხვდურთ საოცარი სიდინჯით გადასძახა:
- რას სჩადით… უგუნურებო!.. მე – ილია ვარ!!
… ერთი წუთით ყველა გაშეშდა. ხელაღმართული ილია, თოფმოღერებული მომხვდურნი, კოფოდან გადმომხდარი მეეტლე და დარაჯი… ეტლის საზურგეზე მისვენებული ოლღა… ირგვლივ ჯაგნარი და ერთიანად საწიწამურო…
ილიამ იაზრა, რომ მის წინაშე ქართველები არიან, მაგრამ არა ის სახენათელი, ღია ღიმილის ხალხი, არამედ შავშუბლიანი, ხიწვიანი ჭრელ-ქართველები, და მათ უკან კიდევ დიდი, ბრჭყალებიანი, ავფრთაგაშლილი შავი ჩრდილია… და მაინც: “არ მესვრიან! ისევე როგორც არ ესვრიან გუთნისდედას! სხვა თუ აღარა – ღვიძლი მაინც შერჩებოდათ?!”
… მერე სადღაც გზაზე თუ ჩაშავებულ ღრუბლებში იელვა და იქუხა… ახლა კი ყველაფერი შეტორტმანდა და ამოძრავდა… ხოლო ილიამ გულში თავის სამშობლოს სიყვარულზე უფრო მხურვალე რამ ინაძგერი იგრძნო… სრულყოფამდე აღწეულმა ხილვამ წამით ქართული მიწის ყველა შეურაცხყოფა, რბევა-წამება ერთ სახეში – გატეხილი ვაზის ჯვარში წარმოუჩვენა და გაწამებულ მიწაზე დამხობის ყოვლად შეუკავები სურვილი უშვა…
… აი, მკერდით გადაეფარება მშობლიურ მიწას… მისთვის განკუთვნილ ვერაგულ ტყვიას თავად მიიღებს… თავის გულიდან დადენილ სისხლს ძველი ივერის იარებს მალამოდ დასცხებს… ოღონდ მოუშუშოს… მომავლის შეგნება და ძალა მისცეს, სწორი გზა და იმედი დაუსახოს… თავად კი განუყრელად მასთან იქნება ყოველ ახალ ხნულში, ახალ წიგნში, ახალ აგურში… ერისა და ხალხის ბრძოლაში, შრომაში თუ ზეიმში… განუყრელობის გრძნობა ხომ გამარჯვებისა და უკვდავების საფუძველია, საწინდარია!..
… აი, გალობს მეწამული გზა… სივრცეში მიჰქრიან თეთრონები… ტოტებს აშრიალებს საგურამოს კაკალი, ზანზარებს ყვარლის ციხე-სადგომი, ჩრდილის ბადეში გასუდრულა ტფილის-ქალაქი… ჰკივიან და ივედრებიან დაუმთავრებელი ხელნაწერები, უთქმელი სახეები, გაწყვეტილი აზრები, გულგანგმირული ქართული ოცნებები და ზრახვები…
ხევს გაღმა კი დის და უკვდავების ამბავს ჩურჩულებს ილიას წყარო, მისი ფიქრების უკანასკნელი მესაიდუმლო. ირგვლივ იწვის და ვერც იწვის წიწამურის გაწამებული მიწა.
ვაჟა-ფშაველა. 1907 წ.
უეცრად ზემო ბუჩქნარიდან გადმომდგარ შეიარაღებულ ჯგუფს მოჰკრა თვალი, ისიც იგრძნო – მეეტლემ სადავეები მოუწურა ცხენებს.
ჯგუფიდან ერთ-ერთი გადმოხტა გზაზე.
- დააყე! დააყე! – გავარდა ხრინწიანი მუქარა.
- გარეკე! – მეეტლეს შეუძახა წინ წამოწეულმა ილიამ… მაგრამ გზაზე გადმომხტარმა გადაუსწრო ეტლს და შეფეთებულ ცხენებს ხელი აუქნია, თოფიც მოისწორა. სხვებიც ტურებივით შემოესივნენ ეტლს.
ილიას მოეჩვენა, რომ თოფი შეკივლებულ ოლღას მიემიზნა. უმალ წამოვარდა, მთელი ტანით გადაეფარა თავის მეუღლეს და მომხვდურთ საოცარი სიდინჯით გადასძახა:
- რას სჩადით… უგუნურებო!.. მე – ილია ვარ!!
… ერთი წუთით ყველა გაშეშდა. ხელაღმართული ილია, თოფმოღერებული მომხვდურნი, კოფოდან გადმომხდარი მეეტლე და დარაჯი… ეტლის საზურგეზე მისვენებული ოლღა… ირგვლივ ჯაგნარი და ერთიანად საწიწამურო…
ილიამ იაზრა, რომ მის წინაშე ქართველები არიან, მაგრამ არა ის სახენათელი, ღია ღიმილის ხალხი, არამედ შავშუბლიანი, ხიწვიანი ჭრელ-ქართველები, და მათ უკან კიდევ დიდი, ბრჭყალებიანი, ავფრთაგაშლილი შავი ჩრდილია… და მაინც: “არ მესვრიან! ისევე როგორც არ ესვრიან გუთნისდედას! სხვა თუ აღარა – ღვიძლი მაინც შერჩებოდათ?!”
… მერე სადღაც გზაზე თუ ჩაშავებულ ღრუბლებში იელვა და იქუხა… ახლა კი ყველაფერი შეტორტმანდა და ამოძრავდა… ხოლო ილიამ გულში თავის სამშობლოს სიყვარულზე უფრო მხურვალე რამ ინაძგერი იგრძნო… სრულყოფამდე აღწეულმა ხილვამ წამით ქართული მიწის ყველა შეურაცხყოფა, რბევა-წამება ერთ სახეში – გატეხილი ვაზის ჯვარში წარმოუჩვენა და გაწამებულ მიწაზე დამხობის ყოვლად შეუკავები სურვილი უშვა…
… აი, მკერდით გადაეფარება მშობლიურ მიწას… მისთვის განკუთვნილ ვერაგულ ტყვიას თავად მიიღებს… თავის გულიდან დადენილ სისხლს ძველი ივერის იარებს მალამოდ დასცხებს… ოღონდ მოუშუშოს… მომავლის შეგნება და ძალა მისცეს, სწორი გზა და იმედი დაუსახოს… თავად კი განუყრელად მასთან იქნება ყოველ ახალ ხნულში, ახალ წიგნში, ახალ აგურში… ერისა და ხალხის ბრძოლაში, შრომაში თუ ზეიმში… განუყრელობის გრძნობა ხომ გამარჯვებისა და უკვდავების საფუძველია, საწინდარია!..
… აი, გალობს მეწამული გზა… სივრცეში მიჰქრიან თეთრონები… ტოტებს აშრიალებს საგურამოს კაკალი, ზანზარებს ყვარლის ციხე-სადგომი, ჩრდილის ბადეში გასუდრულა ტფილის-ქალაქი… ჰკივიან და ივედრებიან დაუმთავრებელი ხელნაწერები, უთქმელი სახეები, გაწყვეტილი აზრები, გულგანგმირული ქართული ოცნებები და ზრახვები…
ხევს გაღმა კი დის და უკვდავების ამბავს ჩურჩულებს ილიას წყარო, მისი ფიქრების უკანასკნელი მესაიდუმლო. ირგვლივ იწვის და ვერც იწვის წიწამურის გაწამებული მიწა.
Комментариев нет:
Отправить комментарий