საახალწლო განწყობა....

2012 წელი-პროექტგაკვეთილი თემაზე:როგორ ხვდებიან შობა-ახალ წელს ევროპასა და საქართველოში

.....

....

სასწავლო პროექტის პრეზენტაცია

მე-8 კლასში ჩატარდა პრეზენტაცია პროექტისა: ,,ჩემი საყვარელი მწერალი ან პოეტი”.
მოსწავლეები კედლის გაზეთებითა  და სლაიდ-შოუს დახმარებით წარდგნენ  თანატოლების წინაშე.მათ გაიხსენეს თითოეული მწერლისა თუ პოეტის ბიოგრაფია,შემოქმედება და წაიკითხეს ლექსები.
წარმოდგენილ პრეზენტაციაში გაჟღერდა შემდეგ შემოქმედთა სახელები:

• ნიკო გომელაური
• ილია ჭავჭავაძე
• ირაკლი აბაშიძე
• მირზა გელოვანი
• ლადო ასათიანი
• დანიელ დეფო
• ჯორჯ ბაირონი
• ტიციან ტაბიძე
• გალაკტიონ ტაბიძე
• ჟიულ ვერნი

ესწრებოდნენ პედაგოგები:სიდონია ჟიჟილაშვილი,ასმათ ჭარელიძე,პროექტის ავტორი-მასწავლებებლი ლია ჩხაიძე,სასწავლო ნაწილის გამგე ნელი ჭელიძე,რომელმაც შეუფასა მოსწავლეებს პრეზენტაცია და წარმატებები უსურვა.
მე-10 კლასის მოსწავლეებმა სოფო მენაბდიშვილმა და თამარ ზანგალაძემ განიხილეს თითოეული პრეზენტაცია,შენიშვნებიც უთხრეს ავტორებს....საინტერესო აღმოჩნდა მოსწავლეთა შეფასება,როგორც ექსპერტთა დასკვნა.

•  

კონფერენცია მეცნიერებათა ეროვნულ აკადემიაში

2011 წლის 9 დეკემბერს,15 საათზე  საქართველოს მეცნიერებათა  ეროვნული აკადემია მასპინძლობდა ქართული ენისა და ლიტერატურის პედაგოგებს. ახლადშექმნილმა ქართული ენის კომისიამ მუშაობა დაიწყო და პირველი კონფერენცია გაიმართა თემაზე:ქარტული ენის სწავლების პრობლემები  თანამედროვე სკოლაში.

შეხვედრა შესავალი სიტყვით გახსნა საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის პრეზიდენტმა,აკადემიკოსმა თამაზ გამყრელიძემ.


მოხსენებები წარმოადგინეს:

• ქართული ენის კომისიის თავმჯდომარემ,აკადემიის წევრ-კორესპონდენტმა,ქალბატონმა მზექალა შანიძემ.
• აკადემიის წევრ-კორესპონდენტები:გუჩა კვარაცხელია,ავთანდილ არაბული
• პროფესორები: ეთერ სოსელია.,გიორგი გოგოლაშვილი.
• ენათმეცნიერების ინსტიტუტის მეტყველების კულტურის განყოფილების გამგე,პროფესორი თამარ ვაშაკიძე.

      გამომსვლელები საუბრობდნენ ქართული ენის დანიშნულებაზე,გამოხატავდნენ გულისტკივილს ქართული ენის ,,წახდენის” გამო.აღნიშნავდნენ,რომ ლომის წილი ქართული ენის სიწმინდის დაცვაში პედაგოგებს მიუძღვით და სწორედ მათი ვალია,დაიცვან მამული,რამეთუ ენის დაცვა მამულიშვილური ვალია და პედაგოგების ძალისხმევაზეა დამოკიდებული ერის მომავალი.ითქვა ბევრი მოსაფერებელი სიტყვა მასწავლებლის მიმართ,იგრძნობოდა საერთო  ტკივილის დანახვა და გზების ძიება ამ პრობლემის გადასაჭრელად.

გამომსვლელთა შორის პედაგოგებიც იყვნენ.ზოგიერთმა მათგანმა აღნიშნა,რომ ენისა და ლიტერატურის ინტეგრირებამ სწავლების დროს დიდად დააზარალა ენის სწავლება და ჩვენი ბავშვები ვერ ფლობენ მართლწერისა და მართლმეტყველების ფორმებს.
დაისახა მომავლის გეგმები.შეხვედრები კვლავაც გაგრძელდება.ქართული ენის კომისია მზადაა დაეხმაროს პედაგოგებს მათთვის საინტერესო საკითხების განხილვაში.
პირადად მე,ვმონაწილეობდი,როგორც მსმენელი,დავსვი შეკითხვა გრამატიკის სწავლებასთან დაკავშირებით,კონფერენცია 5 საათი გაგრძელდა,ეს იყო მეტად შთამბეჭდავი შეხვედრა.

სასწავლო პროექტი

პროექტი                 ჩემი საყვარელი მწერალი ან პოეტი


მოკლე აღწერა    საყვარელი მწერლის ან პოეტის გაცნობა აუდიტორიისათვის


ვრცელი აღწერა    მოსწავლეები მოიპოვებენ ინფორმაციას საყვარელ                                                          წერალზე ან პოეტზე,შეისწავლიან მის                                            
                                     ბიოგრაფიას,გაეცნობიან მის შემოქმედებას,გააკეთებენ
                                     პრეზენტაციას მისთვის სასურველი ფორმით,გააცნობენ
                                     საზოგადოებას.

მონაწილეთა ასაკი 12-13 წელი

ვადები,ხანგრძლივობა 2-3 კვირა



შესაძლო აქტივობები

• ინფორმაციის მოძიება,დახარისხება;

• საპრეზენტაციო ტექსტის მომზადება;

• კედლის გაზეთის გაკეთება;

• სლაიდ-შოუზე მუშაობა;

• პრეზენტაციის ორგანიზება.



მოსალოდნელი შედეგები

• შექმნილი კედლის გაზეთებით გამოფენის მოწყობა საკლასო ოთახში;

• ინფორმაციის გაზიარება დაინტერესებული თანატოლებისა და უფროსებისათვის;

• სლაიდ-შოუს გაკეთებაში დახელოვნება;

• ინტერესის აღძვრა;

• მეტყველების ფორმების დახვეწა;

• მოზარდის მკითხველად ჩამოყალიბებისადმი ხელშეწყობა.


სარგებელი სხვებისათვის

მსმენელები კიდევ ერთხელ ეზიარებიან ნაცნობი თუ უცნობი შემოქმედის შემოქმედებას, ჩაებმებიან დიალოგში და შეაფასებენ მოსწავლეთა ნამუშევარს.მოსწავლეებისათვის ეს იქნება სტიმული, უფრო მეტ პროექტსი მიიღონ მონაწილეობა მომავალში, და , რაც მთავარია, ბევრი დაინტერესდება, გაეცნობა წარმოდგენილი მწერლის ან პოეტის შემოქმედებას, გაიზრდება წიგნის კითხვისადმი ინტერესი.

სამუშაო ენა

ქართული

საგნობრივ ჯგუფებთან კავშირი

ქართველი და საზღვარგარეთელი მწერლებისა თუ პოეტების შემოქმედება.


ფასილიტატორი ქ.თბილისის № 32 საჯარო სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის პედაგოგი: ლია ჩხაიძე

ვაი,ჩვენო ქართლის ბედო!

გაკვეთილის თემა
,,ვაი,ჩვენო ქართლის ბედო!”
(ნიკოლოზ ბარათაშვილი-,,ბედი ქართლისა”)

სწავლების საფეხური/ დისციპლინა ან ინტეგრირებული საგნების რაოდენობა

ქ.თბილისის №32 საჯარო სკოლა.
საფეხური:საშუალო.მე-11 კლასი.

ინტეგრირებული საგნები:

ქართული:ლია ჩხაიძე
ისტორია:ეკატერინე ხონელიძე
მოსწავლეთა რაოდენობა 23

გაკვეთილის მიზნები საგნების მიხედვით

ისტორია:
მოსწავლეები ისაუბრებენ საქართველოს რუსეთთან შეერთების მიზეზებსა და შედეგებზე;
განიხილავენ ნაწარმოებში ასახულ ეპოქას;
გადმოსცემენ კრწანისის ომის სურათებს;
დახატავენ ერეკლე მეფის სულიერ პორტრეტს;
ისაუბრებენ ანაქრონიზმზე;

ქართული:
მოსწავლეები ჩამოაყალიბებენ ერეკლე მეფის,სოლომონ მსაჯულისა და სოფიოს პოზიციებს;
მსჯელობისას მოიშველიებენ არგუმენტებსს;
კამათის დროს დაიცავენ დისკუსიის წესებს;
გამოიყენებენ შესაბამის ენობრივ კონსტრუქციებს;

ე.ს.გ განსაზღვრული მისაღწევი შედეგი/ინდიკატორები ისტორია:
ისტ.XI.3. მოსწავლეს შეუძლია სახელმწიფოს რაობისა და მნიშვნელობის ანალიზი.
ისტ. XI .4. მოსწავლეს შეუძლია მმართველობითი სტრუქტურების ჩამოყალიბებისა და დროში ცვალებადობის ანალიზი.
ისტ. XI.5. მოსწავლეს შეუძლია საქართვე¬ლოსა და მსოფლიოში საშინაო და საგარეო პოლიტიკის საკვანძო საკითხების კვლევა.

ქართული:
ქართ. XI. 1. მოსწავლეს შეუძლია საჯარო მოხსენების წარმოდგენა (ზეპირი გამოსვლა) კონკრეტული აუდიტორიის წინაშე კონკრეტული მიზნით.
ქართ. XI. 2. მოსწავლეს შეუძლია საჯარო გამოსვლების მოსმენა და კრიტიკულად შეფასება.
ქართ. XI. 3. მოსწავლეს შეუძლია ამოიცნოს და გამოიყენოს საჯარო გამოსვლის ეფექტიანობის გასაძლიერებელი საშუალებები.
ქართ. XI. 4. მოსწავლეს შეუძლია ზეპირი კომუნიკაციის სტრატეგიების გამოყენება საჯარო გამოსვლის მომზადების დროს.
ქართ. XI. 14. მოსწავლეს შეუძლია წერის სტრატეგიების გამოყენება ნაწერის ორგანიზებისათვის.


თანმიმდევრობა
1. მინი-ლექცია - 5 წთ;

2. სლაიდ-შოუს ჩვენება - 5 წთ;

3. ისტორიკოსთა ჯგუფის პრეზენტაცია- 10 წთ;

4. ლიტერატორთა ჯგუფის პრეზენტაცია-10წთ.

5. დისკუსია - 10 წთ.

6. 5-წუთიანი წერა -5 წთ.
შეფასება
განმავითარებელი,განმსაზღვრელი.
შეფასების რუბრიკა:
• პრეზენტაციის შეფასება;
• დისკუსიის შეფასება;
• ნაწერის შეფასება.
(რუბრიკების ფურცლები დაურიგდებათ მოსწავლეებს ჯგუფებში,გამოკრულია საკლასო ოთახში)


საკლასო მენეჯმენტი/
საგანმანათლებლო რესურსები


1. მასწავლებელი შეახსენებს მოსწავლეებს ,რომ ინტეგრირებული გაკვეთილი ტარდება ნ.ბარათაშვილის პოემის მიხედვით ,,ბედი ქართლისა”.თითოეული ნაწარმოების შესწავლის დროს უდაოდ დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ეპოქის მიმოხილვას,შემდეგ ლიტერატურულ ნაწარმოებზე დაკვირვებას და რეალურისა და მწერლის გამონაგონის შედარება-შეპირისპირებას. ნ.ბარათაშვილის პოემა კი მდიდარ მასალას იძლევა ამ საკითხებზე სასაუბროდ.
2. პედაგოგი მოსწავლეებს უჩვენებს თავის მიერ მომზადებულ სლაიდ-შოუს თემაზე: ,,რანი ვყოფილვართ...” რათა გააცოცხლოს წარსულის სურათები,აღძრას მათში სიამაყისა და თავმომწონების გრძნობა.
3. ისტორიკოსთა ჯგუფის პრეზენტაცია:
• საქართველოს რუსეთთან შეერთება;
• ნაწარმოებში ასახული ეპოქა;
• კრწანისის ომი;
• ერეკლე მეფე
• ანაქრონიზმი
4. ლიტერატორთა ჯგუფის პრეზენტაცია:
• ერეკლე მეფის პოზიცია;
• სოლომონ მსაჯულის პოზიცია;
• სოფიოს პოზიცია;
• ავტორის პოზიცია.


5.დისკუსია თემაზე:
მართებული იყო თუ არა მეფე ერეკლეს გადაწყვეტილება?

6.5-წუთიანი წერა თემაზე: როცა ქვეყანა თავისუფლებას კარგავს....

რესურსები:
1.სახელმძღვანელო:ქართული ლიტერატურა-მუზაშვილი,ჩუბინაშვილი.
2.საქართველოს ისტორია - საკითხავი წიგნი.
3.რ.დევდარიანი-ნიკ.ბარათაშვილის შემოქმედება.
4.თენგიზ წოწონავა-ლიტერატურული ნაწარმოებები სკოლაში.
5.ინტერნეტ-საიტები:google ge, lib ge,wikipedia,poverpoint,offise word.
6.კომპიუტერი,პროექტორი.
7.ფორმატები,ფლომასტერები,რუკა.

გაკვეთილის გეგმა

გაკვეთილის თემა: გიორგი მერჩულე: ,,გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება”.
(შემაჯამებელი გაკვეთილი)

სწავლების საფეხური და კლასი: საშუალო. მე-10 კლასი

ინტეგრირებული საგნები,საგნის პედაგოგის სახელი და გვარი
1.ქართული -ლია ჩხაიძე
2.ისტორია-ეკატერინე ხონელიძე
3.გეოგრაფია-ნანა ჯოჯიშვილი
4.რელიგია-ხათუნა ბაღაშვილი
5.მუსიკა-ნანა ბოგვერაძე
6.ხელოვნება-მარიკა ჩარბაძე
7.ისტ - სიდონია ჟიჟილაშვილი

მოსწავლეთა რაოდენობა და განსაკ.მიდგომებისა და საჭიროების მოსწავლეთა პროფილი
28 მოსწავლე.
უნარშეზღუდული მოსწავლე კლასში არ არის.


გაკვეთილის სასწავლო მიზნები(საგნების მიხედვით):
ქართული:
მოსწავლეები ამოკრებენ ტექსტებიდან სხვადასხვა სახის ინფორმაციებს, დაახარისხებენ მათ მიზნობრივად, იმსჯელებენ ქვეტექსტურ კონტექსტზე, გააკეთებენ პრეზენტაციას თემაზე: ,,სანთელი ესე დაუვსებელი...”.განუვითარდებათ კვლევა-ძიების, ანალიზის, სინთეზის უნარები და სოციალური უნარ-ჩვევები;

ისტორია:
მოსწავლეები გაანალიზებენ VIII-IX საუკუნეების საქართველოს სოციალურ-პოლიტიკურ მდგომარეობას;ისაუბრებენ აშოტ კურაპალატის მოღვაწეობაზე; გააკეთებენ პრეზენტაციას თემაზე:ქართლი-აფხაზეთი-ტაო-კლარჯეთი ნაწარმოებში.

გეოგრაფია: მოსწავლეები შეისწავლიან ტაო-კლარჯეთის გეოგრაფიულ მდებარეობას,კლიმატს და დაუკავშირებენ ნაწარმოებს (გრ.ხანძთელის მიერ ხანძთის ბუნების დახასიათება).გააკეთებენ სლაიდ-შოუს.

რელიგია:დააკვირდებიან ბიბლიურ სახე-სიმბოლოებს , განმარტავენ მას.ახსნიან , რა როლს ასრულებს ალუზია ნაწარმოებში.მოიკვლევენ საგალობლებს,ტროპარს წმ.გრიგოლისადმი მიძღვნილს და გააკეთებენ პრეზენტაციას.


მუსიკა:მოსწავლეები ახსნიან ჰიმნოგრაფიის არსს და საგალობლების შექმნის აუცილებლობაზე ისაუბრებენ(,,საწელიწდოი იადგარი”).მოიპოვებენ მუსიკალურ ნაწარმოებებს ტაო-კლარჯეთისადმი მიძღვნილს და გამოიყენებენ პრეზენტაციაში.

ხელოვნება: მოაწავლეები ახსნიან მომუმენტური მხატვრობის არსს,ისაუბრებენ ხატწერაზე,ფრესკებსა და ტაძართა მოხატულობაზე.

ისტ: მოსწავლეები ინტერნეტის საძიებო სისტემების გამოყენებით მოიკვლევენ საჭირო ინფორმაციას,დაახარისხებენ და აუდიტორიას წარუდგენენ სლაიდ-შოუს ან ბლოგ-გვერდის საშუალებით; გააკეთებენ პრეზენტაციას თემაზე: ,,ტაო-კლარჯეთი დღეს...” ,,ნანახი და განცდილი ტკივილი....” და ა.შ.



ეროვნული სასწავლო გეგმით განსაზღვრული მისაღწევი შედეგი/ინდიკატორები:

ქართული
ქართ. X. 1. მოსწავლეს შეუძლია მონაწილეობის მიღება საკლასო და სასკოლო დისკუსიებში.
ქართ. X. 2. კამათის დროს მოსწავლეს შეუძლია მიმართოს შესაბამის ტაქტიკას და დაიცვას სამეტყველო ქცევის ეთიკური ნორმები.
ქართ. X. 3. აუდიტორიის წინაშე მოხსენებით გამო-სვლისას მოსწავლეს შეუძლია ზეპირი კომუნიკაციის ეფექტიანობის გასაძლიერებელი ხერხების გამოყენება.
ქართ. X. 4. მოსწავლეს შეუძლია თანაკლასელთა ზეპირი მოხსენებების გაანალიზება და შეფასება.
ქართ. X. 5. მოსწავლეს შე-უძლია ზეპირი კომუნიკა-ციის სტრატეგიების ამოცნობა და შესაბამისად გამოყენება.

ისტორია:
ისტ.X. 1. მოსწავლეს შეუძლია ანალიტიკური მსჯელობა ისტორიის ქრონოლოგიისა და პერიოდიზაციის საკითხებზე.
ისტ.X.4. მოსწავლეს შეუძლია გაანალიზოს და შეაფასოს ისტორიული მოვლენის განსხვავებული ინტერპრეტაციები.
ისტ.X.7. მოსწავლეს შეუძლია ისტორიული კვლევის დაგეგმვა და ჩატარება.

გეოგრაფია:
გეო.X.2. მოსწავლეს შეუძლია გააანალიზოს ქვეყნების ადგილი მსოფლიოში რიგი სოციალური და ეკონომიკური პარამეტრების მიხედვით.

გეო.X.3. მოსწავლეს შეუძლია ქვეყნების კლასიფიკაციის საფუძველზე გააანალიზოს მათი განვითარების პერსპექტივები.

გეო.X.4. მოსწავლეს შეუძლია შეადაროს ერთმანეთს ქვეყნები სხვადასხვა მახასიათებლების მიხედვით და იმსჯელოს მსგავსება-განსხვავების მიზეზებზე.

რელიგია:
დააკვირდებიან ბიბლიურ სახე-სიმბოლოებს , განმარტავენ მას.ახსნიან , რა როლს ასრულებს ალუზია ნაწარმოებში.მოიკვლევენ საგალობლებს,ტროპარს წმ.გრიგოლისადმი მიძღვნილს და გააკეთებენ პრეზენტაციას.

მუსიკა:
მუს.X.5. მოსწავლეს შეუძლია მოსმენილი მუსიკალური ნაწარმოების გაანალიზება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• საუბრობს მუსიკალური ნაწარმოების მოსმენით გამოწვეულ შთაბეჭდილებაზე;
• ახასიათებს მუსიკალურ ნაწარმოებს ფორმის, ჟანრის, სტილის და მუსიკალურ-გამომსახველობითი საშუალებების მიხედვით;
• საუბრის დროს იყენებს სახელოვნებო/ მუსიკალურ ტერმინოლოგიას;


ხელოვნება:
ს.გ.X.5. მოსწავლეს შეუძლია ამოიცნოს და შეადაროს ერთმანეთს სხვადასხვა ეპოქისა და სტილის ნამუშევრები.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• ადარებს ერთმანეთს სხვადასხვა ისტორიული პერიოდის ხელოვ¬ნე¬ბას რამდენიმე მახასიათებლის მიხედვით (სტილი, თემა, ჟანრი);
• ახასიათებს XX საუკუნის ხელოვნების რამდენიმე მიმდინარეობის ცნობილ ნიმუშს;
• ამოიცნობს ქართული ხუროთმოძღვრების ცნობილ ნიმუშებს და ადარებს იმავე პერიოდის სხვა ქვეყნის არქიტექტურულ ძეგლებს;

ინფორმაციულ-საკომუნიკაციო ტექნოლოგია:

• მოსწავლეს შეუძლია სხვადასხვა სახის ციფრული
საშუალების შერჩევა და გამოყენება ციფრული მასალის შექმნისას.

• მოსწავლეს შეუძლია ისტ-ის ეფექტიანად გამოყენება ინფორმაციის მიღების, შენახვისა და ორგანიზების დროს.



საკლასო მენეჯმენტი/

თანმიმდევრობა ,აქტივობა :

1.მასწავლებლის შესავალი სიტყვა - გაკვეთილის მიზნის განსაზღვრა - 3 წთ.
2.პრეზენტაციები(დრო-5-10 წთ.)

I ჯგუფი - ისტორია
,,წარსული მკვიდრი საფუძველია აწმყოსი ისევე , როგორც აწმყო მომავლისა”.
ეპოქის მიმოხილვა;
სოციალურ-პოლიტიკური ვითარება და საქართველოს ერთიანობის იდეა;
აშოტ კურაპალატის ღვაწლის წარმოჩენა;
,,აფხაზეთი, ქართლი და ტაო-კლარჯეთი ნაწარმოებში” - პრეზენტაცია ისტ-ის გამოყენებით.

II ჯგუფი - ლიტერატურა
,,როცა ერს უჭირს,უკან მოსახედი წარსულია”.
გრიგოლ ხანძთელის ვინაობა,წარმომავლობა;
გრიგოლ ხანძთელის ფიზიკური და სულიერი პორტრეტი;
ასკეტური ცხოვრებისაკენ ლტოლვა;
გრიგოლი-სამონასტრო მშენებლობის ორგანიზატორი;
სლაიდ-შოუ თემაზე: ,,სანთელი ესე დაუვსებელი...”

III ჯგუფი - გეოგრაფია
,,ბუნებით ერთგუამ არს...”
ტაო-კლარჯეთის გეოგრაფიულ მდებარეობა, კლიმატი ; გრ.ხანძთელის მიერ ხანძთის ბუნების დახასიათება(შედარება).
სლაიდ-შოუ.

IV ჯგუფი - რელიგია
,,სადაც რწმენა არ არის, იქ არც კეთილი საქმეებია...”
წმ.გრიგოლის ტროპარი.
ბიბლიური სახე-სიმბოლოები და ალუზია ნაწარმოებში.
ეკლესიისა და ქვეყნის ერთიანობის ედეა.

V - ჯგუფი - ხელოვნება
,,ხელოვნება თავად უკვდავებაა...”
კულტურისა და ხელოვნების კერები.
მომუმენტური მხატვრობის არსის ახსნა.
ხატწერა,ფრესკები , ტაძართა მოხატულობა.

VI ჯუფი - მუსიკა
,,სულის სიმშვიდის ნავთსაყუდელი,ქნართა საუფლო...”
ჰიმნოგრაფია.გრ.ხანძთელის საგალობლები.
ჯანსუღ კახიძის სიმრერა:,,ჰერიო,ბიჭებო...”

VII ჯგუფი - ისტ
,,თანამედროვე ტექნოლოგიების ფლობა მომავალ თაობას მსოფლიოსთან ინტეგრაციაში ეხმარება...”
ინფორმაციის მოძიება,დახარისხება,პრეზენტაციის გაკეთება და წარდგენა.

შეფასება: განმავითარებელი შეფასება;
განმსაზღვრელი შეფასება წინასწარ შემუშავებული რუბრიკით.
საგანმანათლებლო რესურსები: ლ. დათაშვილი -,, საღვთისმეტყველო საკითხები ქართულ ჰაგიოგრაფიაში".
10 კლასის ქართული ლიტერატურის სახელმძღვანელო, "გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება"-სრული ტექსტი,კომპიუტერით მოძიებული მასალები ტაო-კლარჯეთსა და გრიგოლ ხანძთელზე. www.Google.ge. პროექტორი

გრიგოლ ხანძთელის საგალობლები

გია მამალაძე]
პრესა.გე-ს მკითხველს ვულოცავთ გოორგობის დღესასწაულს. დღეს უპრიანი იქნებოდა ჩვენი მკითველისთვის შეგვეხსენებინა ერთ-ერთი უბრწყინვალესი ნაწარმოები ძველი ქართული ლიტერატურიდან, რომელიც წმინდა გიორგისადმია მიძღვნილი.
ძველად ყოველი დღესასწაულისთვის არსებობდა "საწელიწდო იადგარი", რომელიც გახლდათ კრებული ჰიმნებისა და საგალობლებისა. საქართველოს ერთ-ერთმა უდიდესმა მოღვაწემ, გრიგოლ ხანძთელმა შეადგინა პირველი ვრცელი "საწელიწდო იადგარი". "აწ არს ხანძთას ხელითა მისითა დაწერილი სულისა მიერ წმიდისა საწელიწდო იადგარი, რომლისა სიტყუანი ფრიად კეთილ არიან” - წერს გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრების აღმწერი გიორგი მერჩულე (ხანძთის შესანიშნავი ტაძარი წმინდა გიორგის სახელობაზე ააშენა დიდმა გრიგოლ ხანძთელმა. ახლა შველას ითხოვს ჩვენი დიდების გუმბათჩამოქცეული ძეგლი). მანამდე არსებობდა მოკლე იადგარი.

"საწელიწდო იადგარში" წმინდა გიორგისადმი არა ერთი გალობაა მიძღვნილი, მათ შორის რამდენიმე ქართველი ავტორისაა, ზოგი კი ნათარგმნი. გალობათა შორის არის თვითონ გრიგოლ ხანძთელის მიერ დაწერილიც. პავლე ინგოროყვას თქმით: "გრიგოლ ხანძთელის ეს პოემა ნამდვილ პოეტურ შედევრს წარმოადგენს. ცოტაა ძველ-ქართულ ჰიმნოგრაფიულ პოეზიაში, და არა მარტო ქართულში, არამედ საერთოდ საშუალო საუკუნეთა ბიზანტიურსა და აგრეთვე დასავლურს ჰიმნოგრაფიულ პოეზიაში ისეთი ძეგლები, რომლის დაყენება შეიძლებოდეს გრიგოლ ხანძთელის ამ პოემის გვერდით."

მართლაც, ყველა დარწმუნდება, რომ გრიგოლ ხანძთელის "გალობანი გიორგისნი" არის უბრწყინვალესი ნიმუში ქართული პოეზიისა. ჭეშმარიტი სიტყვის ოსტატობა, შესანიშნავი პოეტური შედარებები, ბრწყინვალე დიალოგები...

ჩვენს მკითხველს ხშირად შევახსენებთ ჩვენი პოეზიის მივიწყებულ მარგალიტებს, რომელთა შესახებაც არა მხოლოდ ფილოლოგებმა, არამედ მთელმა ქართულმა საზოგადოებამ უნდა იცოდეს.

გალობანი გიორგისნი
(იამბიკონნი)

გალობაი I

შენ, მეუფეო, რაჟამს გამოაბრწყინვე
მთიები დღისაი მოწამეთა მთავარი,
მით აღამაღლე მზეეი ეკლესიისაი,
დაჰხსენ საცთური ბოროტი კერპ-მსახურთაი
და განანათლენ დაბადებულნი შენნი.

ქრისტეის მხედარო, ღირსად საგალობელო,
რაჯამს ჯუარს ეცვი, ღუაწლითა შენით მის თანა,
უბიწოი წმიდაი გუამი შენი განათლდა
ვითარცა ოქროი ბრწყინვალეი ბრძმედსა შინა,
და განახლდა სიჭაბუკე შენი, მხნეო!

არად შეჰრაცხე სიმძაფრეი სატანჯველთაი,
არცა შეძრწუნდი შიშსა სუკუდილისასა,
არამედ ღმერთსა მხოლოს შესწირენ ხორცნი,
და უკვდავებაი სიბრძნით შენ დაუმკვიდრე
ქმნულ-კეთილობასა შენსა, ახოვანო!

ღმერთსა სამებით ცნობილსა შესწირენი
მსხვერპლად ცხოველად სულნი და ხორცნი შენნი,
მხნეო გიორგი. და გონებაიცა შენი
მისა, რომელმან მოგცა ძლევაი ღუაწლთაი მათ
და მოგანიჭა შენ გვირგვინი ძლევისაი.

გალობაი II

შუენიერებაი ბრწყინვალეი სიკეთისაი,
სიმდიდრითა იგი საფასეთა მათ შენთაი,
ყუავილი იგი სიჭაბუკის შენისაი, -
მხნეო გიორგი! - დააწინდე მოკუდავი -
უკუდავებასა, და ცხოველ ხარ შენ ცათა!

გესმოდა შენ ხმაი უფლისაი, სანატრელო:
"ვინაითგან შეურაცხ ყავ ქმნულ-კეთილობაი,
მე განვაახლო სიჭაბუკე კულავ შენი
და მე უხრწნელად დაგიცვა შენ ზეცასა,
ნაშობ ნათლისა გეწოდოს შენ, გიორგი!"

ხმა ჰყავ შენ ქრისტეის მიმართ, ჰოი მოწამეო,
გიორგი: "კმა არს აწ ჩემდა სიტკბოებაი
სიყუარულისა შენისაი, შემირაცხავს
მე სიმდიდრეი სოფლისაი, ზღვევად მას ზედა,
რათა შენ მხოლოი მარგალიტი მოგისყიდო!"

აწ იხილა რაი უხილავმან ღირსებით
წადიერებაი სიჭაბუკის შენისაი
და სიყუარული სრულებისა შენისაი
უცვალებელად შეგიწყნარა, გიორგი,
აფრენით ზეცად ნათელმან სამებისამან.

გალობაი III

რაჟამს იხილენ, მოღვაწეო გიორგი,
მეფენი თაყუანებად კერპთა უსულთა,
ხმა ჰყავ შენ მათდა მიმართ: "ღმერთნი მტყუვარნი,
რომელთ ცაი და ქვეყანაი არა დაჰბადეს!"
წარწყმდენ იგინი დიდებითა ღმრთისაითა.

ნათელსა ბრწყინვალესა, საჭურველითა,
მხედრობითა (- - -) ცხორებისაითა
აღჰხედ შენ ეტლთა მათ ზედა ცეცხლისათა, -
წამებისა, - გიორგი! - აოტენ მტერნი,
და მოიქეც შენ ძლევით გვირგვინოსანი.

ღუაწლითა რჩეულითა (- - - - -)
რქათა მათ ზედა მეფეთა მძვინვარეთა,
მოინადირე ლომი კლვად შენ, გიორგი,
და დაშრიტე მძვინვარედ აღძრვაი მუნ მათი
ბოროტი, ვითარცა აღძრვაი ვეშაპისაი.

ღრუბლისა მის წილ ნათლისა - გფარვიდა შენ
ეკლესიაი, სვეტისა მის წილ ცეცხლისა -
შენ ჯუარი წმიდაი გიძღოდა, რომელიცა
მიიღე სიმხნით, მხნეო, და მიჰრბიოდე
სასუფეველად, ვითარ ირემი წყაროდ.

გალობაი IV

იქცეოდე შენ მთათა სიონისათა
ვითარ ირემი მოსურნედ წყაროდ მიმართ,
(- - - - -) მოიწყალ ისრითა მით
ჯუარისაითა (- - -) და აღავსე
წყურვილიშენი სიყუარულითა მისითა.

სამსჯავროსა მას მეფეთა მრისხანეთა,
რომელნი ძვინვით იზრახებდეს შენ ზედა,
ხმა ჰყავ, ვითარცა ლომმან ხმა ჰყოს გულ-ქველად,
და შეჰმუსრენი კერპნი იგი მცბიერნი,
და სივლტოლა ჰყვეს ყოველთა სოფლად მათდა.

მდგომარე იყავ ცეცხლსა მას აღგზებულსა
(- - - - -) მეფეთაცა ხილვასა.
და დაუკვირდა მათ ხმაი შენი, გიორგი:
"ვერ ღირს არს ვნებაი ესე ამის ჟამისაი
მერმისა მარად მის თანა დიდებასა."

გულსმოდგინებით მოწრფედ მოჰრბიოდე
კუალსა მას მწყემსთ-მთავრისასა, ახოვანო,
და იგი წარგიძღუა შენ სასუფეველსა -
სულთა ცხოვრებისასა მას სიხარულსა,
სამყოფელსა მას მამისა მისისასა.

გალობაი V

შეიმოსე წყალთაგან ნათლის-ღებითა - ქრისტე,
მხნეო გიორგი! ხოლო ჯუარცუმასა
სისხლითა წამებისაითა ეზიარე!
მისთვის სასუფეველსა მას წარუვალსა
მკვიდრ ხარ აწ, ახოვანო, ღუაწლისა მძლეო!

ძელსა დამოეკიდე მსგავსად მაცხოვრისა,
მხნეო გიორგი, და ლოდი გაქუნდა
საპყრობილედ გუამსა შენსა! ამისთვისცა
აღდგომილი საფლავით ტკბილი იესუ
განცხადებულად თუალით შენით იხილეი!

მახვილსა მოუდრიკე თავი საწამებელად
მისთვის, რომელმან მოიდრიკა თავი
ვნებასა ჯუარსა ზედა, და აწ მის მიერ
განგეხუნეს ზესკნელისა კარნი ბჭეთანი
და მხედარი - ცათა სარბიელს მიეწიე.

ქარლწულის დედოფლისა, მაღლის დედისა ღმრთისა
მისა მიმართ შენ შესწირე ძღუენი
მართლად-აღსარებისაი ჰოი ახოვანო!
სიმდიდრეი იგი ნიჭთაი ძისა მისისაი
მიიღე და განუყავ მაქებელთა შენთა.

გალობაი VI

შენ მოწამეო, ცეცხლსა ზედა მგზნებარესა
შინა სამი დღე იქცეოდე (- - -)
გიხილეს რაი მეფეთა მძლავრთა, ვითარცა
სიძე რაი მდგომარეი ტაძარსა შინა,
ბრწყინევდ გამომავალი ეზოით, სანატრელო!

პირველ განჰმზადეს შენთვის ურმისა თუალი
იგი საზარელ, და მას შინა დაჭრილი
მახვილის მიერ უხრწნელებით იპოე,
ვითარცა ოქროი ბრწყინვალეი ბრძმედსა შინა
განსაცდელთასა, მოწამეო გიორგი!

ჰოი ახოვანო, მხნეო მარტვილთა შორის,
რაჟამს განხურდეს შენთვის ცანდალნი იგი
სპილენძისანი, საზარელნი ხილვითა,
ფერხთა შესხმადა თავს ისხენ შენ, გიორგი,
და მით ვეშაპი მოჰკალ, მკბენარი ბრჭალთაი.

სამგზის ნეტარო, მსახურო სამებისაო,
რომლის წინაშე სდგა კადნიერად, მხნეო,
აწ ქებაი შენი ბრწყინავს ეკლესიათა
და მორწმუნენი მეოხად აღგიარებთ,
მიხსენ ჭირითგან აწ მგალობელნი შენნი.

გალობაი VII

"მრავალ არს ჭირი მართლისაი!" - ხმა ჰყო მხნემან
სატანჯველთა მათ სიმძაფრესა მას შინა: -
"ხოლო ჰმატნ ვნებაი ქრისტეისი - შრომასა ჩუენსა!
რა ღმერთი ღმერთთაი ჯუარს ეცუა ჩუენ კაცთათვის,
რაი არს სიკვდილი კაცისა ღმერთისათვის.
ყოვლნი საქმენი - უფალსა აკურთხევდით!"

ღაღად ყო მხნემან გიორგი მხსნელის მიმართ:
"ვინაი გიხილე უფალი დიდებისაი,
არ მოვიწყინო შედგომაი გზატა შენთაი,
აწ სულსა ჩემსა დავსდებ მე შენთვის, მხსნელო,
და შენთანა ჯუარს ვეცუმი (- - - - -)
ყოვლნი საქმენი - უფალსა აკურთხევდით!"

ჰრქუა მხსნელმან თვისსა საყუარელსა მოწამეს
გიორგის ღუაწლსა შინა: "შენ აღმიარებ
წინაშე კაცთა, ხოლო მე შენ გადიდო
წინაშე მამი ჩემისა ზეცატაისა,
და აწ მიიღე გვირგვინი და ღაღადებდ:
ყოვლნი საქმენი - უფალსა აკურთხევდით!"

მიუგო მხსნელმან გიორგი ახოვანსა:
"შენ ხარ მტავარი მოწამეტაი, მოდასე
და მძნობარეცა ქერობინთა მათ თანა,
და აწ მიიღე ჩემგან გვირგვინი, მსგავსი
შუენებისა მის შენისაი და ღაღადებდ:
ყოვლნი საქმენი - უფალსა აკურთხევდით!"

გალობაი VIII

უზესთაეს არს ბუნებაი კაცთასა
ძალი საღმრთოთა სასწაულთაი, გიორგი!
რაჟამს უწოდე მკუდარსა დავიწყებულსა,
ძუალთა განმხმელთა, მყის შეიმოსრნა ხორცნი,
შეერთებულმან ძალი მიიღო სლვისაი.

შენ, მოწამეო, ხმა ჰყავ კერპთა მათ მიმართ
უხმოითა ხმითა და რისხვით ეტყოდე მათ:
"წარმართთა კერპნო, დარ იკადრებთ ღმერთებად
სახელის-დებად, აწ ვინაითგან აქა არს
მოწამეი ღმრთისაი, რომელ არს მხნეი მხედარი!"

ბრძანა მეფემან და რისხვით გეტყოდა შენ:
"რაი არს სახელი შენი, რომელი ესოდენ
იკადრე ღმერთთა და ჩუენთაცა წინაშე!"
არქუ მას: "სახელი ჩემი - ქრისტეანობაი,
ხოლო კაცთაგან - გიორგი მეწოდების".

რაჟამს განიპყრენ ხელნი ჯუარისა სახედ
ლოცვასა შინა, მიიღე სული წმიდაი,
და მოუდრიკე მახვილსა თავი შენი,
და შეჰვედრე უმანკოი სული უფალსა,
რომელმან მკვიდრ გყო შენ ზეცასა, გიორგი!

გრიგოლ ხანძთელი (759-861 წწ.

VIII- IX საუკუნეების საეკლესიო მოღვაწე, სასულიერო მწერალი, საქართველოს ეკლესიის წმინდანი, ხსენების დღე 5 ოქტომბერი,ტაო-კლარჯეთის სამონასტრო კოლონიზაციის ფუძემდებელი.

გრიგოლ ხანძთელი ეკუთვნოდა ქართლის უმაღლეს ფეოდალურ არისტოკრატიას. იგი იყო ნერსე II ქართლის ერისმთავრისცოლის ძმისწული და როგორც თავისი მამიდის, შვილობილი, ნერსეს ოჯახში აღიზარდა. გრიგოლი ბავშვობიდანვე გამოირჩეოდაგანსაცვიფრებელი სწავლისმოყვარეობითა და გულმოდგინებით, აგრეთვე სულიერი თვისებებით _ თავმდაბლობით, სიდინჯით,მოკრძალებული ქცევით, რითიც ძალზე განსხვავდებოდა თანატოლებისაგან.
გრიგოლმა ბრწყინვალე განათლება მიიღო, დაეუფლა მრავალ ენას, განსწავლული იყო საერო და სასულიერო ცოდნით.
ჯერ კიდევ ახალგაზრდა გრიგოლი მღვდლად აკურთხეს, შემდეგ კი მისმა აღმზრდელებმა მისი ეპისკოპოსად კურთხევაცმოიწადინეს. გრიგოლმა თავი აარიდა ეპისკოპოსობის პატივს, ფარულად დატოვა ქართლი და საქართველოს უკიდურესადსამრეთ-დასავლეთ ნაწილში, კლარჯეთში ჩავიდა. მას თან ახლდა სამი თანამოაზრე: თეოდორე, ქრისტეფორე და გრიგოლისდეიდაშვილი საბა (შემდეგში იშხანის ეპისკოპოსი). აქ ისინი ოპიზის მონასტრის ძმობას შეუერთდნენ.
ეს იყო ეპოქა, როდესაც ბერმონაზვნური იდეალებისაკენ სწრაფვა საზოგადოების კულტურულ იერსახეს განსაზღვრავდა.ამიტომ სულიერ- ინტელექტუალურ ცხოვრებას მოწადინებული მრავალი ადამიანი, განსაკუთრებით წარჩინებული წრისწარმომადგენელები, ტოვებენ სამოქალაქო ცხოვრებას და სამონასტრო სავანეებში, მათ შორის საქართველოს ფარგლებს გარეთ,ეძიებენ თავშესაფარს. ქართლში ამ დროს არაბები ბატონობენ, VIII საუკუნიდან არაბთა ბატონობა განსაკუთრებული აგრესიულობითგამოირჩევა. ამდენად, ქართლში შექმნილი პოლიტიკური გარემო ქრისტიანული კერების გამრავლება-განვითარებისათვისუკიდურესად არახელსაყრელი იყო. ამიტომ ირჩევენ გრიგოლი და მისი თანამოაზრეები სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს, სადაცარაბთა ბატონობა ვერ წვდებოდა და ძლიერი იყო ბიზანტიის ზეგავლენა.
გრიგოლმა და მისმა თანამოძმეებმა ორი წელი დაჰყვეს ოპიზაში, რომელიც ამ მხარეშიიმ დროისათვის ერთადერთი მოქმედი მონასტერი ყოფილა. ორი წლის შემდეგ გრიგოლმაშეარჩია ადგილი ხანძთაში და მონასტრის შენება დაიწყო. აქ გრიგოლმა და მისმა სულიერმაძმებმა ადგილობრივი დიდებულის, ®გაბრიელ დაფანჩულის შემწეობითა და ოპიზელიმამების დახმარებით, ხანძთაში ეკლესია და სენაკები ააგეს. უკვე ხანცთის ეკლესიისმშენებლობის დროს გამოიკვეთა ბერმონაზონთა და საერო ფეოდალების თანამშრომლობისის ფორმა, რომალსაც გრიგოლის “ცხოვრებაში” “ხორციელი კეთილის და სულიერი კეთილისშეზავება” ეწოდება.
ხანძთის აგების შემდეგ გრიგოლმა კლარჯეთშივე ააგო ეკლესია-მონასტრები(შატბერდის მამათა მონასტერი, გუნათლისა და მერეს დედათა მონასტრები), დასავლეთსაქართველოში (უბის მონასტერი). მონასტრების მშენებლობისას გრიგოლი ყველგან დიდმატერიალურ დახმარებას იღებდა სამეფო კარისაგან (აშოტ I კურაპალატი და მისი ძეები,დასავლეთ საქართველოში დემეტრე მეფე).
ნელ-ნელა მრავლდებოდა გრიგოლის მონასტერში ცხოვრების მსურველთა რიცხვი,მაგრამ გრიგოლი განურჩევლად ყველას არ იღებდა – იგი ჯერ გამოცდიდა ხოლმე მასთანმისულებს და მხოლოდ რჩეულებს აძლევდა მონასტერში დამკვიდრების ნებას. გრიგოლსმკაცრი წესები ჰქონდა დადგენილი თავისი მონასტრის საკრებულოს წევრებისათვის, მისიმოწაფეები გამორჩეულნი იყვნენ თავიანთი მაღალი სულიერებით. სხვათა შორის, მისიმოწაფეები იყვნენ აწყურის ეპისკოპოსი ეფრემი და ქართლის კათალიკოსი არსენი, სამცხელიდიდებულის, მირიანის ვაჟი. სულიერი მამის მიბაძვით, გრიგოლის მოწაფეებიც აგებდნენ დაანახლებდნენ მონასტრებს. გრიგოლის მოწაფეების დაარსებული / აღდგენილია იშხნისკათედრალი, ბარეთელთას, წყაროსთავის, ნეძვის, კვირიკეთის და სხვ. მონასტრები.სამონასტრო კერების გამრავლებას თან სდევდა ქრისტიანული ხუროთმოძღვრებისგანვითარება, მთარგმნელობითი საქმიანობის გაძლიერება, ხელნაწერთა შექმნა-გამრავლება, სამონასტრო სკოლების ჩამოყალიბება,გარე სამყაროსთან კულტურული კონტაქტების გაცხოველება, რამაც, საბოლოო ჯამში, სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოქრისტიანული კულტურის ყველაზე დაწინაურებულ მხარედ აქცია. გრიგოლის თაოსნობით დაარსებულ მონასტრებში ჩამოყალიბდაგანსაკუთრებული მწიგნობრული ტრადიციები, რომელიც ტაო-კლარჯეთის სალიტერატურო სკოლის სახელით არის ცნობილი.
განსაკუთრებული პირადი დამსახურებების გამო IX საუკუნის 30-იან წლებში გრიგოლი კლარჯეთის უდაბნოს მონასტრებისარქიმანდრიტად დაადგინეს. ამ წოდებას იგი სიკვდილამდე ატარებდა.
გრიგოლი უდიდესი ავტორიტეტით სარგებლობდა თანამედროვეთა შორის. მის ნებას უსიტყვოდ ემორჩილებოდნენ არა მარტომისი მოწაფეები, არამედ უმაღლესი ხელისუფლების წარმომადგენლებიც. ასე მაგალითად, IX საუკუნის 50-იან წლებში, ჯავახეთისსაეკლესიო კრების დროს, რომელიც მოწვეული იყო ქართლის კათალიკოსის, არსენის არჩევის კანონიერების განსახილველად,გრიგოლის მხარდაჭერის გამო, არსენის მოწინააღმდეგეებმა უკან დაიხიეს და იგი კათალიკოსად დარჩა. გრიგოლის ნებას წინ ვერაღუდგა ვერც აშოტ კურაპალატი, რომელიც იძულებული გახდა, სამუდამოდ გამოთხოვებოდა საყვარელ ქალს.
გრიგოლს საგანგებოდ უზრუნია იმაზეც, რომ თავისი მონასტრებისათვის შეემუშავებინა სამონასტრო წეს-განგება – ტიპიკონი.მისი ბიოგრაფის, გიორგი მერჩულეს სიტყვებით, ამ მიზნით გრიგოლი თავად გაემართა ბიზანტიაში ერთ მოწაფესა და თავისდეიდაშვილთან, საბა მონაზონთან ერთად. მან მოვლო კონსტანტინოპოლი და ბიზანტიის სხვა წმინდა ადგილები, გაეცნო სხვადასხვაწეს-განგებებს; გარდა ამისა, გრიგოლმა საგანგებოდ ჩამოატანინა ერთ თავის მეგობარს იერუსალიმიდან წმ. საბა განწმენდილის მონასტრის (ისრაელი) ტიპიკონი, რათა გასცნობოდა მის ტექსტს. გიორგი მერჩულეს თქმით, მხოლოდ ამის შემდეგ შეიმუშავა თავისისამონასტრო წეს-განგება - `სიბრძნით განსაზღვრებული და მეცნიერებით განბრწყინვებული და ყოველთაგან წმიდათა ადგილთაგამორჩევით შეკრებული, ვითარცა საფასÀ დაულევნებლთა კეთილთაÁ~.
ტრადიციულად, ითვლება, რომ გრიგოლმა თავისი წესდება შეიმუშავა საბაწმინდის მონასტრის საფუძველზე და რომ,სავარაუდოდ, გრიგოლის წესდება უნდა გავრცელებულიყო ტაო-კლარჯეთის სხვა მონასტრებშიც (კ. კეკელიძე). სხვა მოსაზრებით,გრიგოლის მიერ დამკვიდრებულ საეკლესიო განგებაში უნდა იგულისხმებოდეს იერუსალიმური ლექციონარი – ერთ-ერთი უძველესიქართულენოვანი ლიტურგიკული წიგნი (ე.ჭელიძე).
გრიგოლ ხანძთელი, გიორგი მერჩულის თქმით, სასულიერო მწერალი და მწიგნობარი ყოფილა. `გრიგოლის ცხოვრებისმიხედვით, ხანძთის მონასტერში ინახებოდა ჰიმნოგრაფიული კრებული – საწელიწდო იადგარი (ლიტურგიკული კრებული მთელიწლისათვის): აწ არს ხანძთას ხელითა მისითა დაწერილი სულისა მიერ წმიდისა საწელიწდო იადგარი, რომლისა სიტყუანი ფრიადკეთილ არიან- ვკითხულობთ გიორგი მერჩულიას თხზულებაში.
გარდაიცვალა მამა გრიგოლი 861 წელს, 102 წლის ასაკში, ხანძის მონასტერში, თავისი მოწაფეების გარემოცვაში.
გრიგოლის ცხოვრება აღწერილი აქვს გიორგი მერჩულეს (ზედწოდება მომდინარეობს სიტყვიდან `რჩული / `სჯული, რაცგვაფიქრებინებს, რომ გიორგი სჯულისმეცნიერი უნდა ყოფილიყო (პ. ინგოროყვა). თხზულების აღნიშნული თხზულება, რომლისსათაურია `შრომაი და მოღუაწებაი ღირსად ცხორებისაÁ წმიდისა და ნეტარისა მამისა ჩუენისა გრიგოლისი არქიმანდრიტი საანძთისადა შატბერდის აღმაშენებელისაი და მასთან მრავალთა მამათა ნეტართა, მოგვითხრობს მამა გრიგოლისა და მისი მრავალრიცხოვანიმოწაფეების სულიერ ღვაწლზე, მათ მიერ ფართოდ გაშლილ სამონასტრო მშენებლობაზე ტაო-კლარჯეთში, შავშეთში, აფხაზეთში.
`გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება ჩვენამდე მოღწეულია ერთადერთი ხელნაწერით, რომელიც XI-XII სს-შია გადაწერილი დადაცულია იერუსალიმში, იერუსალიმის ჯვრის მონასტრის ქართულ ხელნაწერთა კოლექციაში (ხელნაწერი იერ. 2). ამ ხელნაწერშიდაცულ გიორგი მერჩულის თხზულებას პირველად ნ. ჩუბინაშვილმა მიაკვლია იერუსალიმში ყოფნისას; შემდეგ, 1902 წელს კი ნ. მარმა,რომელმაც მოამზადა გიორგი მერჩულის თხზულების პირველი სამეცნიერო გამოცემა.
თხზულების ტექსტიდან ჩანს, რომ გიორგი მერჩულეც ხანძთაში მოღვაწე ბერი ყოფილა. საყურადღებოა გიორგის მუშაობისმეთოდი, რომელსაც იგი თავადვე გვაცნობს თხზულების დასაწყისში. მისი სიტყვებით, ცნობები გრიგოლის შესახებ მას შეუკრებიაგრიგოლის მოწაფეთაგან და მოწაფეთა მოწაფეთაგან – აქედან ჩანს, რომ გიორგი მხოლოდ სანდო წყაროებს იყენებდა მუშაობისას დარომ მისი თხზულება უტყუარ ცნობებს გვაწვდის გრიგოლისა და, ზოგადად, ამ პერიოდის სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოსისტორიის სხვადასხვა საკითხის საკვლევად.
.`გრიგოლის ცხორების~ ტექსტის ბოლოს მოთავსებულია ანდერძი, სადაც ვკითხულობთ: `ხოლო ხანძთისა წინამძღურისა და დაიოვანე ძმისა მისისა და წიგნისა ამის აღმწერელისა გიორგი მერჩულისა _ სამთავე ამათ ერთად გულსმოდგინებითა დაიწერა ხანძთასშინა ნეტარისა გრიგოლის ცხორებაი ესე. აღნიშნული ანდერძის ტექსტზე დაყრდნობით, ტრადიციულად, ითვლებოდა, რომ ანდერძიეკუთვნის გიორგი მერჩულეს და რომ მას (გიორგი მერჩულეს) თავისი თხზულება დაწერილი ჰქონია 951 წელს, თეოდორე ხანძთისწინამძღვრისა და მისი ძმის, იოვანეს დავალებითა და ხელშეწყობით (კ. კეკელიძე, ივ. ჯავახიშვილი).
სხვაგვარი გააზრებით, მოყვანილი ანდერძი უნდა ეკუთვნოდეს არა ავტორს, არამედ `ცხორების~ ტექსტის შემცველი, ჩვენთვისცნობილი ერთადერთი ნუსხის გადამწერს, რომელსაც 951 წელს, უბრალოდ, გადაუწერია გიორგი მერჩულის თხზულება. ეს გადაწერამომხდარა თავად გიორგი მერჩულის, აგრეთვე ხანძთის წინამძღვრისა და მისი ძმის, იოვანეს ხელშეწყობითა და დავალებით. რავშეეხება თავად თხზულების შექმნას, ამას ადგილი უნდა ჰქონოდა X საუკუნის 30-იან წლებში (ც. კახაბრიშვილი).
ცნობილია, რომ გიორგი მერჩულეს თხზულება გარკვეული ხნის შემდეგ განავრცეს და მასში სასწაულები ჩართეს, რაც,თხზულების ტექსტის თანახმად, მომხდარა ბაგრატ ერისთავთ-ერისთვის, დიდი ადარნერსე კურაპალატის ძის ინიციატივით.ინტერპოლატორ ბაგრატ ერისთავთ-ერისთავად მიიჩნეოდა ადანერსე III-ის ძე, ბაგრატ IV ერისთავთ-ერისთავი (კ. კეკელიძე, ივ.ჯავახიშვილი, პ. ინგოროყვა; ინტერპოლაციას კი ათარიღებდნენ 958-966 წწ-ით (კ. კეკელიძე, ივ. ჯავახიშვილი), აგრეთვე 961-966 წწ-ით (პ.ინგოროყვა).
ბოლო დროს გამოთქმული მოსაზრების თანახმად, ინტერპოლატორი უნდა ყოფილიყო ქართველთა მეფე ბაგრატ I (937-945),ქართველთა მეფის, ადარნასე II კურაპალატის (899-923) ძე. ინტერპოლაციას კი ადგილი უნდა ჰქონოდა X საუკუნის 40-იან წლებში (ც.კახაბრიშვილი).

კულინარია

შოკმანჟე (დესერტი)

(shokmanje - deserti)

მასალა:

3 კვერცხი
0,5 ჭ შაქარი
50 გ. შოკოლადი
100 გ/ კარაქი
1,5 ს.კ კაკაო
1 ს.კ კონიაკი

მომზადება:

გააცალკევეთ კვერცხის გული ცილასაგან.კვერცხის გულისაგან გააკეთეთ გოგლიმოგლი ,ცალკე ათქვიფეთ ცილა.
შოკოლადი გაადნეთ ორთქლზე კარაქთან და კაკაოსთან ერთად.გააციეთ.შეურიეთ გოგლიმოგლი.დაამატეთ კონიაკი.შემდეგ შეურიეთ ათქვეფილი კვერცხის ცილა.ჩაალაგეთ ფორმებში.შეგიძლიათ მოაყაროთ ნიგოზი ან თხილი,
შედგით მაცივარში.

ეს სადღეგრძელო სიყვარულმა დამალევინა,მე სიყვარულმა დამაობლა დარდით ამავსო, და მაშ დავლიოთ სადღეგრძელო ობოლი გულისდა ეს ჭიქები სისხლისფერი ღვინით ავავსოთ, მას გაუმარჯოს ვინც სიყვარულსში დატანჯულიავისაც უგრძვნია სიყვარულის მწარე იარავისაც ნამდვილი სიყვარული გამოუცდიამის სადღეგრძელოს ყანწით დავლევ ჭიქით კი არა!ეს არის ყველაზე მაგარი სადგერგრდზელო

ნაღდი სიყვარულის უნდა დავლიო

(nagdi siyvarulis unda davlio)

- დაასხი! ნაღდი სიყვარულის უნდა დავლიო,
ქვეყანა ცრემლის საუფლოა, სევდის გზა არი!..
-დაასხი, მუქთად დაგიხატავ შემკრთალ ალიონს,
დასტით, დუდუკით, თეთრი კრავით, დილის საარით!..
-დაასხი, ამ გზას მწუხარებით ბევრი ჩაივლის,
სანამ დრო არის, სანამ შემწედ არის უფალი,
სანამ მეძახის აშხვირებულ მთვარის დაისით,
განათებული ორთაჭალა, ვარდისუბანი..
დამცხრალა ძველი მუხამბაზი-რა დრო გავიდა!
რაც დარჩენილა, მასაც ალბათ ტილოს გავატან..
გაღიმებული მივტანტალებ იქით, საითაც
ეს დალოცვილი მზე თავდება, ქრება თანდათან..
შენ-შენი დახლით, ოქრო-ვერცხლით, არღნით, ამქარით,
მე-ჩემი დარდით, მარტოობით, გულის საკლავით,
-ღმერთის წინაშე შიშვლები ვართ, ბოლოს ორივეს,
დედიშობილას მიგვიბარებს სადმე საფლავი!


ლამაზ თვალებს გაუმარჯოს

(lamaz tvalebs gaumarjos)

მოდით იმ ლამაზ თვალებს გაუმარჯოს
რომელიც სათქმელზე მეტს ამბობს,
მოდით იმ სიყვარულს გაუმარჯოს
რომელიც დაგწვავს და არ ნანობ.
როდესაც გკითხავენ რაზე ფიქრობ?
მიუგებ:არ ვფიქრობ არას.
მოდით იმ არაფერს გაუმარჯოს
რომელიც ყველაფერს მალავს..
იცოცხლეს გაუმარჯოს

(sicocxles gaumarjos)

წამი შეხვედრის და წამი განშორების,
წამი რწმენისა და იმედგაცრუების
წამი სიხარულის, წამი სიყვარულის,
წამი მარტოობის მწარე სინანულის.
ცალ-ცალკე წამია, ერთად აღებული
მთელი ცხოვრებაა - მსხვერპლად გაღებული.
სიხარულის,სინანულისა და სიყვარულის წამებით
შეკოწიწებულ ჩვენს ლამაზ სიცოცხლეს გაუმარჯოს!!!

გალაკტიონი

ხელოვნება

(xelovneba)


ვის უნახავს შავი წიგნი, წიგნი წითელ ასოებით,
დაწერილი სისხლის წვეთით, დაწერილი სასოებით?
გადიარეს გრიგალებმა, დღეს ეს წიგნი არვინ იცის,
და ჟამთ მტვერით იფარება წიგნი ცის და დედამიწის.


დიდხანს ვწერდი, დიდხანს მწვავდა შთაგონების ცეცხლი მწვავე,
ვწერდი ჟინით, ვწერდი ვნებით... და ჰა, იგი დავათავე.
და ვფიქრობდი: ჩემს შავს წიგნში თუ არს-მეთქი რამ ისეთი,
რომ არ აჩნდეს მწარე გესლი, რომ არ აჩნდეს სისხლის წვეთი?


და მეწვია შემდეგ ეჭვი, და მომწყინდა იგი მცნება.
ვთქვი: "სხვას რას აქვს ფასი ქვეყნად, რომ არ იყოს ხელოვნება"!..
მაგრამ ჩემში საუბრობდა მეორე ხმა, ხმა ფარული: -
"ხელოვნება - ეს ოქროა მიწის გულში დამარხული.


ხელოვნება მარგალიტს ჰგავს, მას ზღვა ფარავს შეუცვლელი,
რას იშვიათ თუ მისწვდება კაცის გული, კაცის ხელი...
არის წმინდა პოეზია და მუსიკა არის შორი,
მაგრამ ქვეყნად არ არსებობს - ის ალერსი, ის ამბორი.


არის საღვთო ბილიკები ამ სივრცისკენ მიმავალი,
აირჩიე მათგან ერთი, აირჩიე ერთი კვალი!"
შავი წიგნი არ თავდება, შავი წიგნი შუა წყდება...
მას იქით კი კაცის გრძნობა და გონება ვერას წვდება.

თამაზ ჭილაძე

ადამიანთა სინამდვილეში არაფერს იმდენი წვრთნა, ვარჯიში, შრომა, ტანჯვა, წამება, გულისხეთქვა, შეშლილობამდე მისული სასოწარკვეთა არ სჭირდება, როგორც ნიჭთან დაკავშირებულ საქმიანობას. ნიჭი, მართალია, ღვთის საჩუქარია, მაგრამ მხოლოდ მას შეუძლია მისი მიღება, ვისაც სულიერი სიმტკიცე და ძალა გააჩნია. ნიჭიც ღმრთისაგან ბოძებული ხმიადის ის ნატეხია, რომელიც გამვლელსაც უნდა გაუყო, გამომვლელსაც და შინაც მთლიანად, ხელშეუხებლად უნდა მიიტანო.

დუმილის ნუ გრცხვენიათ

როცა სიტყვები სათქმელს სახელს არქმევენ, როცა გრძნობები მიმოფანტულია უკიდეგანო სამყაროში, როცა ერთმანეთს მხოლოდ ნაბიჯებიღა გვაშორებს - ჩუმდება გულისცემა. სიტყვებმა თავისი სათქმელი უკვე კარგა ხანია თქვეს,სათქმელმაც კი დაკარგა მნიშვნელობა, მხოლოდ გულისცემა არ დაემორჩილა ბუნების კანონებს და კვლავ მის მოლოდინში ფეთქავს. აზრებს კონებად აკოწიწებს და უკვე მერამდენედ უსმენს გზააბნეულ დიალოგს ილუზიასა და გონებას შორის.
ზღვარის გავლება რეალურსა და ირეალურ სამყაროს შორის არც ისე ადვილია, როცა ნებაყოფლობით მონობაში იმყოფები საკუთარ თავთან. ყველაფერი მარტივი რთული გეომეტრიული თეორემასავით ჩანს, რთული კი - უბრალოდ შეუძლებლად. სიტყვები ზედმეტი არასოდესაა, სამწუხაროდ ისინი ზომაზე ცოტაა მაშინ, როცა ყველაზე საჭიროდ და საჩქაროდ მიგვაჩნია.
ნათქვამია: დუმილის ნუ გრცხვენიათ, როცა სათქმელი არაფეი გაქვთო. სასირცხვილო და სათაკილო ამაში არც არაფერია, უხერხულად ჩანს მდუმარება, როცა სივრცე შიძლება საინტერესოდ გაჯერებული ყოფილიყო ორი ერთმანეთში გარდამავალი ხმით, ფლუიდების ხშირი ცვლით და არათანაბარი სუნთქვით

ხილი და ხასიათი

ამერიკელი ფსიქოლოგები ამბობენ, ხილის სიყვარულის მიხედვით შეიძლება გაირკვეს ადამიანის ხასიათი, მაგალითად:

ფორთოხლის მოყვარული - ენერგიული, შემოქმედებითი და ყველასთვის სასურველი ადამიანია.

ვისაც მსხალი უყვარს - ნამდვილი ოპტიმისტი, მხიარული და სასიამოვნო ადამიანია, თანაც კარგი და ერთგული მეგობარი;

ვაშლის მოყვარული - კონსერვატორია, მისთვის მიუღებელია ცდები.

მარწყვის მოყვარული - ეჭვიანი და მესაკუთრეა.

ბალის თაყვანისმცემელი - ძალიან რბილი, თბილი და კეთილია, გულწრფელი და მზად არის თავი გაწიროს სხვებისთვის. უყარს სიურპრიზები და უწყინარი ხუმრობა.

ვაჟა-150

რამ გაგაჩინა ქალაო…-ვაჟა


რამ გაგაჩინა, ქალაო,
ლერწმად აჭრილო წელშია?
ნეტავი, ხელით შემახო,
შენ რომ ვარდი გქონ მკერდშია!

რომ დავიხოცნეთ, იქაცა
კიდევ გიპოვნი მკვდრებშია.
შენს იქით, ვინ სთქვა, რო იყოს
ქალი, კაცი და ქვეყანა?..

ოღომც-კი შენთან მამყოფე, —
თუნდ ბინას დავსცდე თემთანა,
მოვკვდე შენს დაუტირებლად,
თუ შეგადარო მზესთანა!

თუნდ სრულად გასწყდენ ვარსკვლავნი,
მზემ ტანთ ჩაიცვას შავები,
ისეც მზეობას მიზამენ
შენი ფოფინა თვალები!

რამ გაგაჩინა ქალაო…-ვაჟა


რამ გაგაჩინა, ქალაო,
ლერწმად აჭრილო წელშია?
ნეტავი, ხელით შემახო,
შენ რომ ვარდი გქონ მკერდშია!

რომ დავიხოცნეთ, იქაცა
კიდევ გიპოვნი მკვდრებშია.
შენს იქით, ვინ სთქვა, რო იყოს
ქალი, კაცი და ქვეყანა?..

ოღომც-კი შენთან მამყოფე, —
თუნდ ბინას დავსცდე თემთანა,
მოვკვდე შენს დაუტირებლად,
თუ შეგადარო მზესთანა!

თუნდ სრულად გასწყდენ ვარსკვლავნი,
მზემ ტანთ ჩაიცვას შავები,
ისეც მზეობას მიზამენ
შენი ფოფინა თვალები!

სიყვარული-ვაჟა-ფშაველა

შენმა სურვილმა დამლია,
შენზე ფიქრმა და სევდამა,
შორს წასვლამ, ხშირად გაყრამა,
გულის თვალებით ხედვამა;
მაოცებს შენი გამზდელი,
ვინც შენ გაგზარდა დედამა…
კარგი ხარ, აღარც კარგი ხარ,
მე გულს მაწევხარ ნისლადა,
მინდა, რომ მძულდე, მოგშორდე,
გულზე მობმულო ღვიძლადა.
მაგრამ ტყუილად ვცოდვილობ:
ვერ ვძლევ შეჩვეულს გრძნობასა.
მთელის ხმელეთის სწორი ხარ,
ვინ მიზამს შენოდნობასა?
ვინა სთქვა: “ტრფობა ბერდება
და სატრფიალო საგანი,
ყინულის ეკალს დაისხამს
წამწმები ცრემლით ნაბანი,
ცრემლითა ნასურვილევით,
დრო რა გაივლის და ხანი?!”
ცოცხალი პირქვე დამმარხეთ,
დამხურეთ მიწის საბანი,
თუ ჩემს შენდამი სიყვარულს
დაეკლოს ერთი ცვარია.
თუმცა რაც პირველად გნახე,
მას შემდეგ კარგა ხანია,
ცოცხალს შენა მფენ გულზე ვარდს
თუ ავდარი, თუ დარია,
საფლავშიც შენზე ვიფიქრებ,
შენგნით ვიცოცხლებ მკვდარია

ჩემის კაცობის გვირგვ

(სიმღერა)
 ჩემის კაცობის გვირგვინო, 
ჩემო სამშობლო მხარეო! 
შენგან შობილი ოცნება 
გულს შანთად გავიყარეო. 
არ მიმეფარო თვალთაგან, 
დამიცევ, დამიფარეო. 
ბევრს ტანჯვას გამოვლილი ვარ, 
ბევრი დღე ვნახე მწარეო. 
არ დაიმალვის, როგორც მზე, 
რაც მე ცრემლები ვღვარეო. 
ის მოიგონე, მაინცა, 
ბეჩავო არე-მარეო! 
ჩემს ცრემლს უბეში ინახავ, 
ვიცი, სამშობლოს მთვარეო; 
არ მიღალატო, ოცნებავ, 
მნახოდი მალე-მალეო. 
კი არ შემომწყრე, მიმუხთლო, 
იარო გარე-გარეო. 
თუ ამას იზამ, წინა დღით 
საფლავი გამითხარეო. 
მოვკვდე, კაცთ ხელი მერიდოს. 
ოცნებავ, დაგიბარეო: 
შენ მნახე, შენა, მარტო შენ, 
გულს მიწა მომაყარეო. 


                                                  1910 წ.

თამარი

თამარ მეფე


თამარს უამბო დედამა: „შვილო, სიზმარი ვნახეო,
საწუთროს ჯამში ჩავხედე, ქვეყანა დავინახეო, -
შენ იყო მთელი ხმელეთი, შაგნებით შაინახეო!“
თამარ მეფე და ხონთქარი


თამარ მეფე და ხონთქარი
მაღალმა ღმერთმა წაჰკიდა,
ზღვაში ჩაუშვა ხომალდი,
ზედ ალმასები დაჰკიდა,
შიგ ჩასხა ქართველთ ლაშქარი
მრავალ წყალობას დაჰპირდა.


***


ათასი კაბა ყმა მყავდა,
ყველანი ოქროს ღილითა,
ვაჭმევდი დედალ ხოხობსა,
ვასმევდი ბროლის ჭიქითა,
ვინც კი შემება, შევები
ალალითა და ჯიქითა.
აწი თქვენ იცით, მეფენო,
ვინც დარჩით ამას იქითა.


***


ჰოი, სიხარულო, თამარ დედოფალო,
ყველაზე ლამაზო, თამარ დედოფალო,
კბილი – მარგალიტი, თვალ-წარბი – გიშერი,
შავი დალალები აბრეშუმისა;
თავზე მუზარადი, წელზე – ჯავარდენი,
ატლასის კაბაზე – რკინის აბჯარი;
ცხენი ქვიშისფერი, ლაგამი ოქროსი,
ლაგამი ოქროსი, ტახტა ვერცხლისა.
ეცერს მობრძანდები, თამარ დედოფალო,
თამარ დედოფალო, თაიმარალი,
ყველგან წვიმაა და ყველგან თოვლია,
ეცერის ვაკეზე მზე დგას ცხრათვალა.
თამარ ქალი


თამარ ქალო, ქვეყნის თვალო,
რა ლამაზი რამე ხარო;
ნეტავ რა არის მისთანა,
ამომავალი მზისთანა?
ნეტავ რა არის მისთანა?
მეფისა თამარისთანა?
ნეტავ რა არის მისთანა?
საყდარი გელათისთანა?


***


ლატალს მობრძანდა თამარი,
ლაჰლას ნათელი მოფინა.
- სვანეთი ვაკე მეგონა,
სულ მთა და გორი ყოფილა.


***


თამარ მეფევ, თამარე,
სად ყოფილხარ, თამარე?
ვის ეომე, ვინ დარსხე,
ვინ დაამხე, თამარე?
მტერი დაგიმარცხებია,
დავლით მოხვალ, თამარე,
სვანეთს მოხვალ, დავლით მოხვალ,
ძლევით მოხვალ, თამარე.


***


თამარ დედოფალი ვიყავ,
თავი ძირს აღარ დავიღე,
ზღვაში ჩავყარე სამნები,
ხმელეთი ჩემსკენ მოვიგდე;
ქაჯებსა დავდე იჯარა,
ისპაანს ხარჯი ავიღე,
სტამბულს ხმალი ვკარ, დარუბანდს,
შაქს საბალახე ავიღე,
უსიერი მთა გავკაფე,
დიდი შარა-გზა გავიღე;
ღადა-ღუდა ტყე ვიარე,
ქვაზე საყდარი ავიგე.
ამდენი საქმის მოქმედმა
ცხრა ადლი ტილო წავიღე.

ბუნების მგოსანი-ვაჟა

ვაჟა-ფშაველა მთის ხალხში დიდი გავლენით სარგებლობდა. იშვიათად თუ ჩამოდიოდა ბარად. სწორედ ფშავური ზამთრის გრძელ ღამეებში დაიწერა მისი გენიალური პოემები, მოთხრობები და ლექსები. ვაჟას პირველი კორესპონდენცია "წერილი ხევსურეთიდან" 1879 წელს დაიბეჭდა ("დროება" №1); პირველი თარგმანი ერკმან-შატრიანის მოთხრობისა "ფეოდალის აღზრდა" - 1880 წელს ("ივერია", № 4); პირველი ლექსი "მეომარი" - 1881 წელს ("იმედი", № 3 - 4); პირველი მოთხრობა "სურათი ფშავლის ცხოვრებიდან" - 1881 წელს ("დროება", № 184). მისი შემოქმედება XIX საუკუნის ქართული კრიტიკული რეალიზმის უმაღლესი საფეხურია. პოეტის მხატვრული მსოფლგაგების ქვაკუთხედია ხალხურობა და რეალიზმი. პოეზიის ვაჟასეული გაგება, მისი რეალისტური კრედო წარმოჩენილია ლექსებში: "მთას ვიყავ" (1890), "სიმღერა" (1896), "სიტყვა ეული" და სხვ.

ქართველ პოეტთა შორის ვაჟა ყველაზე ღრმად ჩასწვდა ბუნების საიდუმლოებას. პოეტისათვის მშვენიერება განფენილია სინამდვილის აურაცხელ კონკრეტულ ფორმაში. მისთვის მთები არა მხოლოდ ესთეტიკური ჭვრეტისა და ტკბობის საგანია, არამედ ეთიკური მწვერვალიც ("გამამერია ჭაღარა" (1894), "მთათ მითხრეს" (1897) და სხვ.). ქართველი ხალხის გაღვიძებულ ეროვნულ თვითშეგნებაზე მებრძოლ, შეუპოვარ კილოზეა დაწერილი მისი ლექსები ("ომის წინ ჯარის სიმღერა", (1888), "ბაკლერი", (1899), "კახეთს" (1913), "ფშაველი ჯარისკაცის სიმღერა" და სხვ.).

ვაჟა-ფშაველას პიროვნული სრულყოფის, "კაი ყმის" ვაჟკაცური კულტის დამამკვიდრებელია ქართულ პოეზიაში ლექსები: "კაი ყმა" (1908), "პასუხი ბაჩანას" (1913), "ფშავლის სიყვარული" (1891) და სხვ.
ვაჟა-ფშაველას პოეზიაში სრულყოფილად განხორციელდა XIX საუკუნის ქართული ლიტერატურის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მიზანდასახულება - ეროვნული ეპოპეის შექმნის ამოცანა. ამ თემას ეძღვნება მისი ეპიკური პოემები: "ალუდა ქეთელაური" (1888), "ბახტრიონი" (1892), "სტუმარ-მასპინძელი" (1893), "გველის მჭამელი" (1901) და სხვ. უნდა აღინიშნოს, რომ ამ პოემებით პოეტმა სამყაროს მხატვრულ გააზრებაში შემოიტანა ის ძირითადი, რომ ცხოვრება აუცილებლად მოითხოვს ძირეულ გარდაქმნას, რაც შესაძლებელია მხოლოდ სულიერად სრულქმნილი, ძლიერი პიროვნების ტიტანური შემართებით.

ვაჟას პოეტური სტილი მკვეთრად გამოირჩევა მთელი XIX საუკუნის ფონზე. უნიკალური შინაარსისაა XIX საუკუნის ქართული ლირიკული პროზის ნიმუშები: "შვლის ნუკრის ნაამბობი" (1883), "ხმელი წიფელი" (1888 - 1889), "ქუჩი" (1892), "მთანი მაღალნი" (1895) და სხვ.

ვაჟა-ფშაველას დრამატული ნაწარმოებებიდან აღსანიშნავია დრამა "მოკვეთილი" (1894). ისიც აღსანიშნავია, რომ იგი დაუზარებლად კრებდა და აქვეყნებდა ხალხური პოეზიის ნიმუშებს ("ლაშარობა" (1888), "ფშავლები" - "ძველი და ახალი ფშავლების პოეზია" (1896) და სხვ.). "ცივილიზებულ" სამყაროსთან განშორებული პოეტი გამუდმებით ადევნებდა თვალს კაცობრიობის სულიერი განვითარების რთულ პროცესს და თავდავიწყებით ცდილობდა გამოენახა პასუხი ეპოქის მტკივნეულ კითხვებზე, დაედგინა მანკიერების პირველმიზეზები და მათგან განკურნების საღი წყაროები. მისი ნაწარმოებები თარგმნილია ინგლისურ, ფრანგულ, რუსულ და გერმანულ ენებზე.

ვ ა ჟ ა - ფ შ ა ვ ე ლ ა-150 წლისთავი

ვაჟა–ფშაველა. ნამდვილი სახელი–ლუკა რაზიკაშვილი. დაბადებული სოფელ ჩარგალში 1861 წ 14 ივლისს.

ერთი გადმოცემის თანახმად, ვაჟას შორეული წინაპრები მოხევეები ყოფილან, სოფელ სნოდან. რაზიკაშვილთა წინაპარი ხევსური ყოფილა, გოგოჭური. თვით ვაჟა ამას იამაყით აცხადებდა და ფსევდონიმადაც წერდა ,,ჟულაკა გოგოჭურს.“
ახალდაბადებულს შავი თმა თვალებზე ჰქონია ჩამოფარებული.მნახველებს უთქვამთ,ეს თმიანობა იმისი ნიშანია,დავლათიანი იქნება,სახელიანიო.პავლეს,ვაჟას მამას,სოფლის მღვდელს,თავის ექვს შვილში ეს მესამე განსაკუთრებით ჰყვარებია.
ვაჟა ათ წლამდე ჩარგალში იზრდებოდა.შემდეგ–თელავის სასულიერო სასწავლებელი,სადაც ჯოჯოხეთი ტრიალებდა „ალფა,ბეტას“ ზეპირობის გამო.ვაჟა ბუხარში იჯდა და იქიდან უყურებდა ამ საშინელებას.დიახ,ბუხარი იყო მისი სკამი მთელი ორი წელი,რადგან ადგილი აღარ იყო შეგირდისთვის.
1877 წელს ვაჟა სწავლას აგრძელებს თბილისის ალექსანდრეს სახელობის ორკაციან სამოქალაქო სასწავლებელში.შემდეგ გორის სემინარიაში.1882 წელს ვაჟა გაანაწილეს სკოლის მასწავლებლად სოფ.ტოლათსოფელში.შემდეგ ისევ გორი.თავად ამილახვრის ოჯახში შინამასწავლებლად მიწვევა და აქვე დაოჯახება ამილახვრის უკანონო შვილზე,კეკე ნებიერიძეზე.
22 წლის ვაჟა სწავლის გასაგრძელებად პეტერბურგს მიემგზავრება. ხელმოკლეობის გამო ერთ წელიწადში უკან ბრუნდება
იმ დროს საქართველოში გავრცელებული იყო მუშტი–კრივი,თუ როგორი მოკრივე იყო ვაჟა,ამაზე მეტყველებს პეტერბურგში მისი ყოფნის ერთი ეპიზოდი.
პეტერბურგში ყოფნის დროს, ვაჟას და გიორგის (ვაჟას უფროს ძმას) ფული სრულიად გამოლეოდათ.შეხვედრიათ ნაცნობი გერმანელი სტუდენტი,რომელსაც უთქვამს: „წამოდით, ბილიარდი ვითამაშოთ და ვინც წააგოს,სადილი იმან გადაიხადოსო.“ არც იმას ჰქონია ფული და გაპარულა. ბილიარდის ფულის გადახდაზე ამტყდარა მთელი მუშტი–კრივი. როგორც შემდგომში გაირკვა, ვაჟას უცემია ცნობილი ბოქსიორი.
დიდმა პოეტმა პეტერბურგში ყოფნისას დაუდო სათავე ფსევდონიმად „ვაჟა–ფშაველას“ ხმარებას.მანამდე კი მისი ფსევდონიმები იყო: „ლ.რაზ–ვი“, „ლ. კათაკმეველი“, „მგელია ხინკალჭამიაშვილი“ და ა.შ.
ვაჟა–ფშაველა პეტერბურგში შეარქვა თუშმა მეგობარმა დიმიტრი ცისკარიშვილმა.მან, როგორც მთიელმა,იცოდა ფშავ–ხევსურეთში „ვაჟა“ ბიჭს, კარგ ბიჭს, ვაჟკაცს რომ ნიშნავდა.
1886 წლიდან კი მწერალმა ფსევდონიმი „ვაჟა–ფშაველა“ სახალხოდ დაიმკვიდრა. ვაჟას მერეც უხმარია სხვადასხვა ფსევდონიმი: „მწარია“, „ჟულაკა გოგოჭური“, „ფშაველა ვეფხვაიძე“, „ველაფშა“, „ვ–აფ–ლა“, და სხვა.
გადის წლები. გამოყრუვდა „ღვდლიანთ სახლი“. ძმები წავიდ–წამოვიდნენ. ერთადერთი და მართაც ყვარელში გათხოვდა. დარჩა მარტო ვაჟა თავისი მეუღლით და წვრილშვილით მძიმე ცხოვრების პირისპირ. ვაჟა ამ დროისთვის ჯერ კიდევ ახალგაზრდა კაცი იყო ( 30 წლისა), მაგრამ ჯანმრთელობა უკვე შერყეული ჰქონდა. ეს უყო „ციმბირის წყლულმა“, თვალიც იმისგან ჰქონდა დაზიანებული. თვალის ქუთუთო ჩამოფხავებული დარჩა და ცრემლმდინარი. ასეთი თვალის გამო ფშაველებმა „რაზიკაანთ დევს“ „ცალთვალა“ დაუმატეს და ახლა „ რაზიკაანთ ცალთვალა დევს“ ეძახდნენ.
1902 წელს ვაჟას გარდაეცვალა საყვარელი მეუღლე კეკე– მეხუთე შვილზე უმტყუნა. ლექსს გაანდო თავისი წუხილი.
„იას უთხარით ტურფასა,მოვა და შეგჭამს ჭიაო...
მიწავ,შენ გებარებოდეს, ეგ ჩემი ტურფა იაო,
შენ უპატრონე, უმშობლე, როგორიც შენი ზნეაო“
მალე ვაჟა ირთავს მეორე ცოლს– თამარს. თამართან ვაჟას ერთი შვილი შეეძინა, ვახტანგი. ეს იყო ვაჟას მეხუთე შვილი.
1915 წელი. ვაჟამ მთელი ზამთარი იავადმყოფა. ივლისის 27–ში კი, წმინდა ნინოს ლაზარეთში გარდაიცვალა.
ვაჟა დამარხეს თბილისში, დიდუბეში, ფშაური წესისა და დატირების გარეშე. ფშავში კი წესი დაუყენეს და დაიტირეს დამარხვის გარეშე. ვაჟას ნაბადი გაშალეს ეზოში და ზედ დააწყეს მისი ხმალ–ხანჯალი, თოფი, ფარი.
გარდაცვალებიდან ოცი წლისთავზე ვაჟას ნეშტი დიდუბიდან მთაწმინდაზე გადაასვენეს. ეს ვაჟას ნათლულმა, დიდმა ქართველმა პოეტმა გიორგი ლეონიძემ და „ცისფერყანწელებმა“ გააკეთეს.

ოცნება თუ რეალობა…
pumpula balishi 25 აპრილი 2010 გასართობი,სურათები




შემოდით..


ოცნება სულის მდგომარეობაა,ის მდგომარეობა როცა სულს რამე ძალიან უნდა,ოცნებობს და თავის ოცნებებში იფანტება,ზოგი ოცნებობს მარტოობაზე,ზოგი სიყვარულზე,ზოგი მეგობარზე,ფულზე… “ოცნებები ყველანაირია როგორც ცისარტყელის ფერები,ზოგჯერ ადამიანი ოცნებებს უღრმავდება და რეალობაში ურევს,გონია რომ რეალობა ოცნებასავით ტკბილი და საამურია 
      ელანდება ყველაფერი,ფიქრობს ყველაფერზე და გონია რომ ადამიანები და ცხოვრება ისე ითამაშებს როგორც მის ოცნებებში..ზოგს ოცნებებში ელანდება ადამიანი,რომელსაც არც კი იცნობს და ცდილობს ოცნებებით გაიცნოს,ოცნებებში ის მას უყვარდება ისეთი როგორ ადამიანზეც მუდამ ოცნებობდა,ოცნებობდა და ეგონა რომ რეალობაც ისეთივე საამური იქნებოდა როგორც ეს ტკბილი ოცნება…
          ოდესმე შენს ოცნებას ჩახედავ თვალებში და დაინახავ ისეთს როგორიც მუდამ გელანდებოდა,თვალებს კარგად გაახელ და გაიცინებ,,ისიც გაგიღიმებს ალბათ…
                  ალბათ ოცნებაც ფიქრებში შEირევა,დააწვიმს დაათოვს და ოცნების სიყვარულით ილუზიებს შექმნი,,,
            თ უმცა რეალობა შეიძლება არც ისეთი მარტივი აღმოჩნდეს როგორც ოცნება,შეიძლება ადამიანმა პეპლის უკან უბრალო მტვერი აღმოაჩინოს და დაინახოს თუ რა იმალებოდა ოცნების მიღმა.
          თუმცა  ერთ წამში შEიძლება აღმოაჩინოს რომ ის ოცნება რომელზედაც მუდამ ფიქრობდა საკუთარი თავი ყოფილა და თვითონ შექმნა..
მერე გაივლიან წუთები,წამები,დღეები , გაივლიან როგორც ღრუბლები,მიმოფანტულ მზის გარშემო გამომწყვდეულ ტუსაღებივით და აღმოჩნდები მარტო,შენს ოცნებებთან და რეალობასთან რომელიც ესეთი ამაო და დამაფიქრებელია..
              მაგრამ ნუ გაიტეხ გულს რადგან ყოველთვის იქნება ვიღაც ვინც მუდამ მოგისმენს,უბრალოდ სიცარიელეც კი რომელიც მუდამ დაგზდევს თან..
რეალობა ხომ ერთ დიდ,იდუმალებით მოცულ სიბნელეს გავს რომელსაც თითქოს ბოლო არ ააქვს,,
          ნუ დამწუხრდები რადგან ყველაფერს ააქვს დასასრული ოცნებასაც და რეალობასაც კი..

უფლის კვართის დღესასწაული! გილოცავთ......

14 ოქტომბერი-მცხეთობის (სვეტიცხოვლობის, კვართის დღესასწაულის) დღე,
იესო ქრისტეს კვართისა და სვეტიცხოვლობის დღესასწაულია. ქრისტეს ჯვარცმის შემდეგ უფლის კვართი წილად ხვდა მცხეთიდან იერუსალიმში წარგზავნილ ელიოზ მცხეთელსა და ლონგინოზ კარსნელს, რომლებმაც ეს უდიდესი სიწმინდე მცხეთაში წამოასვენეს. იერუსალიმიდან დაბრუნებულ ელიოზს თავისი და სიდონია შეეგება, რომელმაც გულში ჩაიკრა კვართი და მიიცვალა. სიდონია კვართითვე დამარხეს; წმ. ნინოს მიერ ქართლის მოქცევისას წმ. მეფე მირიანმა რომის იმპერატორ წმ. კონსტანტინესთან გააგზავნა მოციქულები თხოვნით, რათა ნათლობისათვის მღვდლები გამოეგზავნათ. მათ ჩამოსვლამდე სამეფო ბაღში ეკლესიის აშენება გადაწყდა. მშენებლებმა ნაძვის ხისგან დამზადებულ ექვსი სვეტი აღმართეს, ხოლო მეშვიდეს, ყველაზე დიდს ძვრაც ვერ უყვეს. წმ. ნინოს ლოცვის შემდეგ, იმავე ღამეს ზეცით გარდმოსულმა ანგელოზმა ხელი მოჰკიდა სვეტს და აღამაღლა. სვეტი რამდენიმე დღის მანძილზე 12 წყრთის სიმაღლეზე ჰაერში გაჩერდა და ბრწყინვალებას აფრქვევდა. ამ ადგილზე უამრავი კურნება აღესრულებოდა. 14 ოქტომბერი, როგორც მცხეთობის (სვეტიცხოვლობის, კვართის) დღესასწაული გამოცხადებულია უქმე დღედ (საქართველოს შრომის კანონთა კოდექსი, 64-ე მუხლი).

სკოლისაკენ ჰერი,ჰერი!

პირველკლასელის დედიკო პატარა ლილესთან ერთად!

სასწავლო წელი-2011-2-12

გილოცავთ ახალი სასწავლო წლის დაწყებას.სიხარულის,ბედნიერების,ახალი წარმატებების მომტანი ყოფილიყოს იგი თითოეული ჩვენგანისათვის...............

...

 

ეთნოგრაფიულ მუზეუმში ასმათ და ლია მასწავლებელი მოსწავლეებთან ერთად.........

9 გზავნილი მასწავლებელს!

მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ცენტრმა ჩვენი ქვეყნის მასწავლებლებს ცხრა გზავნილი გაუგზავნა.ეს გზავნილი მოკლე ტექსტური შეტყობინებაა იმაზე, თუ როგორი მასწავლებელი პასუხობს თანამედროვე გამოწვევებს და როგორი მასწავლებლის მოთხოვნაა დღეს საზოგადოების მხრიდან.
1. მე უნდა ვიყო სამართლიანი ;
2. მე უნდა ვიყო ღია სიახლეებისათვის ;
3.მე უნდა ვიყო შემოქმედებითი ;
4.მე უნდა ვიყო ტოლერანტი ;
5.მე უნდა ვიყო თვითკრიტიკული ;
6.მე ვასწავლი და ვსწავლობ ;
7.ვზრუნავ უწყვეტ პროფესიულ განათლებაზე ; 
8.სკოლა ჩემი სახლია ;
9.ვაშენებ სამოქალაქო საზოგადოებას. 

ჩილელი პოეტის , გაბრიელა მისტრალის ,,მასწავლებლის 10 მცნება".

1. გიყვარდეს მთელი გულითა და სულით.თუ სიყვარული არ შეგიძლია, ნუ ასწავლი ბავშვებს.
2. ასწავლე სადად,უბრალოდ.ისე,რომ მთავარი არ გაგეფანტოს.
3.გაიმეორე, როგორც ბუნება იმეორებს, ვიდრე არ მიაღწევს სრულყოფილებას.
4.ასწავლე ისე,რომ გახსოვდეს მშვენიერება,რადგან იგი დედაა ყოველივესი.
5.იყავი გულანთებული. ლამპრები რომ აანთო, ცეცხლი უნდა გქონდეს გულში.
6. სული შთაბერე გაკვეთილს. ყოველ გაკვეთილს სული უნდა ედგას ცოცხალ არსებასავით.
7. იზრუნე სულის ამაღლებაზე.რომ გასცე, უნდა გქონდეს.
8.გახსოვდეს,შენი პროფესია ხელობა კი არა, ღვთისმსახურებაა.
9.ყოველდღე,გაკვეთილის დაწყებამდე, საკუთარ სულში ჩაიხედე, წმინდა თუ გაქვს გული.
10.იფიქრე იმაზე, რომ ღმერთმა შენ დაგაკისრა ხვალინდელი დღის შექმნა.

ჩემს მოსწავლეებს!

ჩემი სულის მტრედები ხართ,
მე ჩემს გულში აგიშენეთ ბუდე...
ამ ბუდეში დაგფოფინებთ,
შემოგავლეთ ირგვლივ ფიქრის ზღუდე....
თავს გევლებით,გაფრთიანებთ,
მინდა მალე თავად შეძლოთ ფრენა....
მინდა იყოთ ლაღები და ჯანსაღები,
მინდა მამულს მოუტანოთ ლხენა....
ჩემი სულის მერცხლები ხართ,
მაიმედებთ და მახარებთ როგორ!
ყველა ერთი მთლიანი ხართ,
ვისაც გიცნობთ-ბიჭი ხარ თუ გოგო!
რამდენიც ხართ,იმდენგვარი ხასიათი,
იმდენგვარი უნარი და ნიჭი
უნდა ნათლად დავინახო და შევიცნო,
არ გამომრჩეს სულ მცირედი ბიძგი...
...და უნებურ ფიქრი სადღაც მიმაქანებს,
ღამითაც კი არ მშორდება დარდი..
ვფიქრობ,იქნებ მასაც რამე გაუჭირდა,
თქმა უნდოდა და გვერდით არ ვყავდი....
დედის გულის რუდუნებით ვხვდები უმალ,
რა გინდოდათ,რატომ გსურდათ,როგორ?!
ყველა მართლა ჩემი სულის ნაწილი ხართ,
ყველა!
ყველა!
ბიჭი ხარ თუ გოგო!

მასწავლებლობა ჩემთვის დიდი პატივია!

ეს სურათი გადაღებულია განატლების ად ამეცნიერების სამონისტროსი სამედელო გაკვეტილის ჩატარების შემდეგ........აი, ჩემო კოლეგები, რომლებიც გულშემმატკივრობდნენ............ზევიდან მეხუთე-განათლების სამინისტროს კოორდინატორი მაიკო  გოცირიძე.........

საქმის კეთების 6 რჩევა

1.იდეალურ შედეგს უდიდესი ძალისხმევა სჭირდება. რესურსები დახარჯე მხოლოდ პრიორიტეტულ მიმართულებაზე.

2.არ ღირს გადაუჭრელ პრობლემებზე ნერვიულობა. ასეთები უნდა აღმოაჩინო, შემდეგ კი დაივიწყო და სხვა ამოცანებზე იმუშაო.

3.თუკი პირველად გეჩვენება, რომ საქმე წარმატებით დასრულდა, იცოდე, რომ ეს მოჩვენებითია. კიდევ არის დარჩენილი სამუშაო.

4.არ დაინანო დრო მოსალოდნელი სირთულეების წინასწარ განჭვრეტაზე.

5.არ დაყარო ფარ-ხმალი კრიტიკულ მომენტში, საქმის კეთებისას გარდაუვალი კრახის პირველი განცდა ყოველთვის მოჩვენებითია.

6.არ დაივიწყო მიზანი და არ გადახვიდე გეგმის მექანიკურ შესრულებაზე. რეგულარულად გააანალიზე მიზნები და მათ მისაღწევად არჩეული გზა.

მუდამ უკმაყოფილო კადრების მართვა

                                                                 სტატიის ავტორია: პაპუნა ტოლიაშვილი
                                                                                                   31 მაისი, 2010 

ბევრ, თითქმის ყველა ორგანიზაციაში, გუნდში, კოლექტივში არიან თანამშრომლები რომელთა მართვაც ხელმძღვანელებს ძალიან უჭირთ. მათი გულის მოგება, დაინტერესება, გახარება, მოტივირება თითქმის შეუძლებელია. ინდიფერენტულად, ზედაპირულად და უგულოდ უდგებიან საქმეს, რომელიც აბარიათ და ზუსტად იმ დონეზე აკეთებენ მას რომ საყვედური არ მიიღონ.

თუ გააკრიტიკებ ყოველთვის აქვთ პასუხი თუ რატომ არ გაკეთდა ესა თუ ის კონკრეტული საქმე, წვიმა ქარი, მზეც და მთვარეც უდიდესი ბარიერი აღმოჩნდება ერთი, თუნდაც უმნიშვნელო ამოცანის გადასაჭრელად. ყოველთვის არგუმენტირებულად გისაბუთებენ რომ ვიღაც სხვამ, ან გამოუვალმა სიტუაციამ, უძლეველმა გარემოებებმა როგორ გახადა შეუძლებელი ამის გაკეთება და არა მარტო ახლა არამედ ვერასდროს ვერავინ ამას ვერ გააკეთებს იმავე და კიდევ უფრო დიდი წინააღმდეგობების გამო რომლებიც აუცილებლად გამოჩნდება მომავალში. მოკლედ, ოსტატურად შეუძლიათ ნებისმიერი საქმის გაკეთების ხალისი ძირშივე მოკვლან. სურვილსაც დაგიკარგავენ კიდევ რამე დაავალოთ.

ირონიულად უყურებენ ყველაფერს ახალს, სკეპტიკურად უდგებიან ყველა წინადადებას. აკრიტიკებენ ყველაფერს მაგრამ არასდროს ამბობენ რისი როგორ გაკეთება ჯობს, დასცინიან ყველას მაგრამ არასდროს არავის ეუბნებიან რჩევას. გვიან მოდიან, ადრე მიდიან და ღმერთმა არა ქნას და სხვა თუ ნახეს მისნაირი მოცლილი მერე უფრო შინაარსიანად ახერხებენ მოკლან დრო და როგორმე 6 საათამდე მიათრიონ სამუშაო დღე. თუმცა ოსტატურად ახერხებენ საკუთარი უსაქმურობის დაფარვას. სახის გამომეტყველება, საუბრის მანერა და ქცევა მათ ძალიან დატვირთულობაზე, გადაღლილობაზე მიუთითებს. შინ და გარეთ წუწუნებენ რომ ამ ორგანიზაციაში ყველაფერი მათი საკეთებელია.

სულ ყოველთვის უკმაყოფილოები არიან ხელფასით, მენეჯმენტით, კოლეგებით, მუშაობის პირობებით, კლიენტებით და ყველაფრით საერთოდ თუმცა, როგორც წესი ღიად არასდროს გამოხატავენ კონკრეტულ, კონსტრუქციულ პრეტენზიას. გულგატეხილი და ორგანიზაციაზე, მენეჯმენტზე და საქმეზე ხელჩაქნეული და იმედგაცრუებული გამოხედვით დადიან, კარგავენ დროს, აკარგინებენ სხვასაც და რაღაცის კეთების ხალისსაც ხშირად მიზანმიმართულად კლავენ კოლეგებში, განსაკუთრებით კი ახალმოსულ, ენთუზიაზმით სავსე თანამშრომლების „შეჭმა“ უყვართ. თუ შეძლეს და გავლენა მოახდინეს ძალიან მალე გამოყავთ მწყობრიდან და სულ რამოდენიმე თვეში თითქმის მათთანაირ, უიმედოდ მოწყენილ და მუდამ უკმაყოფილო მუშაკად აქცევენ.

ხშირად გვეკითხებიან თუ რა შეუძლება უყონ ასეთ თანამშრომლებს, როგორ შეიძლება მათი გამოცოცხლება, მოტივირება, ორგანიზაციისთვის დაბრუნება. ჩვენც ბევრი შეგხვედრია მსგავსი და კოლეგებზე და სამუშაო სიტუაციაზე მათი უარყოფითი გავლენის მოწმეებიც ხშირად ვყოფილვართ. მიზეზები და გარემოებები, რომლებიც წარმოშობენ ორგანიზაციებში ასეთ მუშაკებს მსგავსია თითქმის ყოველთვის ისევე როგორც პრობლემის მოგვარების გზა.

ვისაც მსგავსი ადამიანების მართვის პრობლემა არ ქონია ალბათ გაიკვირვებს, იტყვის - კი მაგრამ გაშვება ხომ ადვილი გამოსავალია.. მაგრამ სინამდვილეში ხშირად ეს არც ადვილია და არც მიზანშეწონილი.

ასეთი კადრების დიდი ნაწილის დემოტივაციის მიზეზები სტანდარტულია. ხშირად მათ იმაზე ბევრად მეტი კვალიფიკაცია აქვთ ვიდრე მათ სამუშაო ადგილზეა საჭირო. იმ საქმის კეთების გამოცდილება დიდი აქვთ და ტექნიკურად საკმაოდ კარგად იციან რა როგორ უნდა გააკეთონ.

ხშირად ეს ადამიანები დამძიმებულები და ამორტიზებულები არიან ძველი გამოცდილებით და შესაძლოა მიღწეული წარმატებებითაც, რის გამოც მათი დღევანდელი ამოცანები მათთვის განსაკუთრებულ გამოწვევას აღარ წარმოადგენს. ამიტომაც იქცევიან ასე. ამავე დროს მათ აქვთ კავშირები ორგანიზაციის პარტნიორებთან, თანამშრომლებშიც ყავთ საკუთარი წრე და გავნელაც აქვთ საკმარისი იმისათვის, რომ ბევრისთვის მოგიწევს გასაგები არგუმენტებით ახსნა თუ რატომ გაუშვი. ესეც არის ერთ ერთი მიზეზი რის გამოც ერიდებიან ხელმძღვანელები მათ გათავისუფლებაზე გადაწყვეტილების მიღებას.

არის შემთხვევები, როდესაც მათი ასეთი ქცევის ერთ ერთი მნიშვნელოვანი მიზეზი მენეჯმენტის მხრიდან მათ მიმართ დაშვებული რაიმე შეცდომა ან უსამართლო მოქცევაა. რასაც მენეჯმენტი არ აღიარებს, მაგრამ სადღაც გულის სიღრმეში გრძნობს რომ რაღაცაში შესაძლოა არ არის მათ წინაშე მართალი და ამიტომაც არ აძლებს თავს უფლებას რადიკალური ნაბიჯი გადადგას მაშინაც კი როცა ხედავს რამხელა უარყოფითი გავლენა აქვთ ორგანიზაციაზე.

შესაბამისად ასეთ თანამშრომლებთან ურთიერთობაშიც არ არის სამსახურიდან გაშვება გამოსავალი. როგორც წესი არც უშვებენ კიდეც , მაგრამ სამწუხაროდ ხშირად მენეჯმენტი მათთან სტანდარტული მიდგომით ურთიერთობს. უფრო სწორად არც ურთიერთობს არამედ პირიქით, არც არაფერს ავალებს, არც არაფერს ეკითხება, მათთან ზედმეტ შეხებას მაქსიმალურად ერიდება და ცდილობს არც თვითონ გაიფუჭოს ხასიათი და არც მათ მისცეს დამატებითი პრეტენზიების და უკმაყოფილების საფუძველი. ასეთი მიდგომა ცალსახად არ აგვარებს პრობლემას, პირიქითი გრძელვადიან პერსპექტივაში უფრო სახიფათოს ხდის მას. ვინაიდან ეს ადამიანები შეგნებულად ან ქვეცნობიერად აგრძელებენ თავის დამანდგერეველ მოქმედებას და სულ უფრო და უფრო ამძიმებენ სიტუაციას. აგრძელებენ მენეჯმენტის და მთლიანად ორგანიზაციის რეპუტაციის შელახვას ჯერ ახლო სამუშაო გარემოში, ხოლო შემდეგში უკვე მთელს ორგანიზაციაში, მოგვიანებით კი ორგანიზაციის გარეთაც.

ასეთი კადრების მართვის მეთოდი ალბათ რამოდენიმეა. ჩვენ მათგან ერთ-ერთი ქმედითი ვიცით. მათი ამუშავებისთის და მუშაობის მოტივაციის გასაზრდელად, საკუთარი მეთოდების გადასახედად და შესაცვლელად ყველაზე კარგი გამოსავალია:

ა) გაუზარდო პასუხისმგებლობა, დააკისრო ისეთი მოვალეობები, რომელიც მას კომპეტენციის ზღვარზე გაიყვანს. ანუ ისეთი საქმე ჩააბარო და ისეთი მკაფიო და ძალიან დაძაბული მიზანი დაუსახო რომლისთვისაც მისი აზრით გამზადებულია მაგრამ რომლის კარგად კეთებაც მის ქცევაში, ცოდნაში, მუშაობის მეთოდებში მნიშვნელოვან ცვლილებებს ითხოვს. ასეთი დაწინაურება ავტომატურად უნდა ნიშნავდეს მისთვის ანაზღაურების იმაზე მეტად მომატევას ვიდრე ის ამას იმსახურებს. ეს ცვლილება მასში სურვილს, გაამართლოს დაკისრებული ნდობა და შეინარჩუნოს ახალი სტატუსი, კიდევ უფრო გააძლიერებს.

ბ) მისცე საშუალება მიიღოს გადაწყვეტილებები. აქტიურად უნდა კითხო აზრი სხვადასხვა სიტუაციაში. დაუჯერო მაშინაც კი როცა გგონია რომ ამ გზაზე უკეთესი გზებიც არსებობს. ეს მას დაანახებს პასუხისმგებლობის სიმძიმეს და უფრო მეტი დაფიქრებისა და მონდომების მოტივებს შეუქმნის. მისცემს მეტის კეთების და ფიქრის სტიმულს. გადაწყვეტილებებში თავისულების მიცემა აუცილებელი პირობაა ასეთი კადრების სამართავად. სხვა შემთხვევაში მათგან ყოველთვის იქნება პრეტენზიები იმასთან დაკავშირებით, რომ ცოტა რომ გეცლიათ აუცილებლად გადაჭრიდა დასახულ მიზნებს და სინამდვილეში თქვენ შეუშალეთ ხელი.

გ) დაიახლოვო მაქსიმალურად, ეცადო რაც შეიძლება მეტი დრო გაატარო მასთან. ხშირად შეახსენო მისი მიზანი და მოვალეობები. კრიტიკული იყო მისი შედეგების მიმართ და ითხოვდე კიდევ უფრო მეტს. არ მისცე მოშვების, მოდუნების საშუალება, შეაწუხე ყოველდღიური მოკითხვით და იმის კითხვით ხომ არაფერში სჭირდება დახმარება. რამე ხომ არ არის ისეთი რაც არ გამოსდის , ან რომელიმე მიზანს ხომ არ ემუქრება შეუსრულებლობის საფრთხე. ურჩიე დროულად თქვას რომ უჭირს და მოითხოვოს დახმარება (თუ ასე არ მოიქცევით ის მოგვიანებით აუცილებლად გეტყვით, რომ სათანადო დახმარება და მხარდაჭერა რომ არ ქონდა ამან შეუშალა ხელი მიზნების მიღწევაში და მოვალეობების შესრულებაში).


ეს სამი ცვლილება ასეთ ადამიანების ქცევას რადიკალურად ცვლის. პირველ რიგში ისინი ეცდებიან ყველას მათ გარშემო და საკუთარ თავსაც დაუმტკიცონ რამდენად ღირსეული ადამიანი არ იყო სათანადოდ დაფასებული ან ის რომ ჯერ კიდევ რამდენის გაკეთება შეუძლია.

ახალი მოვალეობები და პასუხისმგებლობა აიძულებს მას გადახედოს მუშაობის მეთოდებს, სტილს, ქცევას, შეიტანოს მასში მნიშვნელოვანი ცვლილებები ძირითადად პოზიტიური მიმართულებით. უფრო ნაკლები დრო დაუთმოს იმაზე ფიქრს და ლაპარაკს თუ როგორი უუნაროა მენეჯმენტი ან როგორი უმადურია და ა.შ.

გაზრდილი პასუხისმგებლობა, მეთი თავისუფლება გადაწყვეტილებებში და ინტენსიური კონტროლი და ზედამხედველობა ძალიან სწრაფად დაანახებს ადამიანს სად გადის მისი შესაძლებლობების ზღვარი. ის ან მოერევა ამ გამოწვევას, უპასუხებს მას ან მიხვდება რომ ამ ამოცანის გადაჭრა მის ძალებს აღემატება. ასეთ შემთხვევაში თვითონვე ეცდება მაღალი ხელფასი და მაღალი სტატუსი სწრაფად გამოიყენოს უკეთესი სამსახურის მოსაძებნად და სწრაფადვე დაგტოვებთ, და თუ ამასაც არ ან ვერ მოახერხებს მაშინ დარჩება და უკეთესობისკენ შეიცვლება.

მათთვის, ვინც ეხლა იწყებს კარიერის კეთებას

                                                                          სტატიის ავტორია: პაპუნა ტოლიაშვილი
                                                                                       7 ივნისი, 2010

წელსაც რამდენიმე ათასი ადამიანი შეურთდება სხვადასხვა ორგანიზაციებში დასაქმებულთა რიგებს. მათთვის ვინც ეხლა იწყებს მაღალი თანამდებობებისკან მიმავალი რთული გზის გავლას, უნდა იცოდნენ, როგორ შეიძლება გაიკვლიონ გზა შიდა ორგანიზაციული ურთიერთობების ლაბირინთებში. მიუხედავად იმისა, რომ რაღაც ინსტრუქციებსა და დარიგებებს ალბათ მათ ორგანიზაციებშიც მისცემენ, ჩვენც გვინდა რამოდენიმე რჩევა მივცეთ როგორ მოიქცნენ, რა გააკეთონ და რაც მთავარია რა არ გააკეთონ იმისთვის რომ ახალ სამსახურთან შეგუებაც გაუადვილდეთ და კარგი კარიერის წინაპირობაც შეიქმნან. მაშ ასე:

1. მიდით სამსახურში ხელმძღვანელზე და დანარჩენ თანამშრომლებზე ცოტა ადრე და წამოდით მათზე ცოტა გვიან - გახსოვდეთ, რომ პირველი შთაბეჭდილება თქვენ შესახებ სწორედ თქვენი ოფისში ყოფნის ინტენსივობის მიხედვით ჩამოყალიბდება. და შეგაფასებენ პირველ რიგში სწორედ იმის მიხედვით, რამდენ დროს ატარებთ მათ თვალწინ. ყოველი დაგვიანება ძვირად დაგიჯდებათ, ისევე, როგორც ოფისის ყოველი დროზე ადრე დატოვების შემთხვევა.


2. არასოდეს, არსად, არავისთან არ თქვათ არაფერი ცუდი არც უფროსზე, არც კოლეგებზე და არც ორგანიზაციაზე. მაშინაც კი, როცა რაღაც ხარვეზებს ცხადად ხედავთ - გახსოვდეთ, ხარვეზები ყველგან არის, თქვენ კი ერთი უადგილოდ ნათქვამი სიტყვა აუცილებლად დაგიბრუნდებათ ბუმერანგივით უკან. თუ რაიმე არ მოგწონთ, ეს საკითხი, პირველ რიგში, უშუალო ხელმძღვანელთან განიხილეთ და ესეც მხოლოდ იმის შემდეგ, რაც თქვენი აზრი საკმარისი ყურადღების ღირსი გახდება.


3. ყოველთვის დაიცავით სუბორდინაცია - გახსოვდეთ, ხელმძღვანელებს არ უყვართ, როცა მათი ნებართვის გარეშე ვინმე მათ ხელმძღვანელებს რაიმე ინფორმაციას აძლევს ან დავალებებს უსრულებს. და თუ ისე მოხდა რომ ვინმემ მისი გვერდის ავლით რაიმე დავალება მოგცათ, აუცილებლად განიხილეთ ეს შემთხვევა თქვენს უშუალო ხელმძღვანელთან. წინააღმდეგ შემთხვევაში შესაძლოა მისი სახით სერიოზული მტერი გაიჩინოთ.


4. ღიად გამოიჩინეთ აქტიური ინტერესი ყველაფრის მიმართ, რაც თქვენს გარშემო კეთდება. კარგად დააკვირდით ყველას, ვინ რას როგორ აკეთებს და შეაწუხეთ ისინი შეკითხვებით თუ რატომ აკეთებენ სწორედ ასე - გახსოვდეთ ადამიანების უმეტესობას მოსწონს, როცა ვინმეს რამეს ასწავლის, მთავარია მისგან საფრთხეს არ გრძნობდეს. ეს თქვენ ერთის მხრივ ხალხის სწრაფად გაცნობაში დაგეხმარებათ, მეორეს მხრივ, საქმესაც უკეთ და სწრაფად შეისწავლით და ინტერესიანი და სწრაფადმზარდი თანამშრომლის იმიჯსაც მალევე შეგძენთ. მთავარია, უშუალო ხელმძღვანელი არ მოაცდინოთ თქვენი შეკითხვებით (ეს შეიძლება კოლეგებისთვისაც გამაღიზიანებელი აღმოჩნდეს და მეტიჩრობაში და თავის გამოჩენაში ჩაგითვალონ) და სხვებიც ძალიან არ შეაწუხოთ.


5. გამოიჩინეთ ინიციატივა - გახსოვდეთ, ყველა ვინც იდეებით გამოდის, გზებს ამბობს და მოქმედების მზადყოფნასაც გამოხატავს, მეტი შანსი აქვს კოლეგების და ხელმძღვანელების მხრიდან ნდობა, პატივისცემა და თანადგომა დაიმსახუროს. ასეთი ადამიანები ბევრნი არ არიან, შესაბამისად, თქვენი მონდომება მალე გამოგაჩენთ და ხელმძღვანელების ყურადღებასაც სწრაფად დაიმსახურებთ. მთავარია ინციატივებით თქვენი სამსახურის შიგნით გამოხვიდეთ აქტიურად, თორემ თქვენი ხელმძღვანელის ხელმძღვანელებთან გამოთქმული იდეები და მოსაზრებები შესაძლოა ისევ საპირისპიროდ მოგიბრუნდეთ. აუცილებლად გეტყვიან რამეს თუ ფიქრობდი და იდეები გქონდა ჯერ აქ გეთქვა სანამ გარეთ დაიწყებდი მათზე საუბარსო.


6. ყოველთვის გამოთქვით აზრი, როცა მას გეკითხებიან, ვინაიდან რამოდენიმეჯერ აზრის გამოთქმისგან თავის შეკავება იმის შიშით, რომ თქვენი მოსაზრება შეიძლება არც ისე ბრძნული აღმოჩნდეს საბოლოოდ შეიძლება იმით დამთავრდეს, რომ აღარასოდეს გკითხონ აზრი. გახსოვდეთ, გადაწყვეტილებას თქვენი ნათქვამის მიხედვით მაინც არ მიიღებენ, თუმცა რაღაცაში ოდნავ მიანც დაეხმარებათ. მთავარია ისეთ საკითხებზე არ ილაპარკოთ ბევრი სადაც აზრს არ გეკითხებიან, პირველი შემთხვევისგან განსხვავებით ასეთი აქტიურობა შესაძლოა მეტიჩრობაში ჩაგეთვალოთ, ნათქვამის შინაარსის მიმართაც ბევრად მეტი კრიტიკა და შენიშვნები ექნებათ, და საბოლოო ჯამში შესაძლოა პირიქით უფრო გააღიზიანოთ კოლეგებიც და ხელმძღვანელობაც.


7. როცა რაღაც დავალებაზე მუშაობთ, გაიარეთ კონსულტაციები რაც შეიძლება მეტ ადამიანთან, მათ შორის უშუალო ხელმძღვანელთან. ნუ ეცდებით რაღაცა სრულად დამოუკიდებლად გააკეთოთ იმის შიშით, რომ ვიღაცასთან დიდების გაზიარება არ მოგიწიოთ - გახსოვდეთ, ასე საქმის უკეთესად გაკეთების შანსიც მეტი იქნება, კოლეგების ჩართულობაც და დახმარების სურვილიც და შედეგების შეფასებისასაც ნაკლებად კრიტიკულები იქნებიან. მთავარია ამას კონსულტაციების გავლის სახე ჰქონდეს და არა პასუხისმგებლობის გადაბარების, საბოლოო გადაწყვეტილებები თუ რომელი რჩევა როგორ გაითვალისწინოთ მაინც თქვენ უნდა მიიღოთ და შედეგებზე პასუხისმგებლობაც შესაბამისად თქვენვე უნდა დაიტოვოთ.


8. ეცადეთ, ყოველთვის იმოქმედოთ პრინციპით - როცა რაღაცა კარგად გამოდის ეს უპირველეს ყოვლისა თქვენი კოლეგების და ხელმძღვანელის დამსახურებაა, ხოლო თუ რაიმე არ გამოდის მთლიანად თქვენი - სამწუხაროდ ადამიანები ხშირად ზუსტად პირიქით აფასებენ და იქცევიან, რითაც ძალიან ირთულებენ ურთიერთობებს, თვითონვე იმძიმებენ საკუთარ სამუშაო განწყობილებას და სწავლისა და განვითარების სურვილსაც იმცირებენ.


9. თუ რამით შეძლებთ, ყოველთვის ეცადეთ მაქსიმალურად დაეხმაროთ კოლეგებს მათი მოვალეობების უკეთესი ხარისხით შესრულებაში - გახსოვდეთ, თქვენი წარმატების შანსებს თქვენი კოლეგების წარუმატებლობა არაფრით არ ზრდის. სამაგიეროდ თქვენც ასეთივე თანადგომას მიიღებთ თქვენს საქმეებში რაც უფრო ბევრის უფრო კარგად გაკეთების საფუძველი გახდება, ეს კი სწორედ ის არის რის მიხედვითაც ზემდგომებიც და კოლეგებიც შეგაფასებენ.


10. რაიმეს კეთებისას ყოველთვის განსაკუთრებული ყურადღება მიაქციეთ დეტალებს - გახსოვდეთ, რამდენადაც მნიშვნელოვანი არ უნდა იყოს საკითხის გადაწყვეტის თქვენეული საერთო ხედვა საბოლოო ჯამში მაინც შესრულების დეტალები გახდება თქვენი შეფასების საფუძველი. ერთი პატარა შეცდომაც კი სალაპარაკო გახდება და ბევრი იტყვის რომ თქვენ უყურადღებოდ აკეთებთ საქმეს და თქვენი ნამუშავარი ლაფსუსებით არის სავსე.


კიდევ ბევრი რამის თქმა შეიძლება იგივე თემაზე, თუმცა დასაწყისისთვის ვფიქრობთ ეს ათიც საკმარისია. ეცადეთ გახსოვდეთ ეს რჩევები და ყოველდღიურად იყენებდეთ მათ და შედეგებიც არ დააყოვნებს.

ბევრი რამ, რაც აქ წერია შესაძლოა არ მოგეწონოთ, იფიქროთ რატომ ფასდება ესა თუ ის ქცევა კარგად ან რატომ ცუდად. ჩვენც ბევრი რამე შესაძლოა არ მოგვწონდეს ამაში, მაგრამ ეს ამ შემთხვევაში არ არის მთავარი. მთავარია მივიღოთ ეს გარემო პირობები, როგორც რეალობა, ვეცადოთ კარგად გამოვიყენოთ საკუთარი კარიერის განვითარების სტრატეგიის განსაზღვრაში. ვინაიდან ორგანიზაციების უმრავლესობაში სწორედ ამ სტრატეგიით შეიძლება გაიადვილოთ როგორც კოლექტივთან ინტეგრირება ისე სწრაფი წინსვლისთვის შეიქმნათ უკეთესი საფუძველი.


წარმატებებს გისურვებთ